داکتر محمد اشرف غنی روز دوشنبه (۱۹ حوت ۱۳۹۸ هـ ش) مراسم تحلیف را در صحن ارگ ریاست جمهوری به جا آورد. در عین زمان در کاخ سپیدار که فاصله چندانی از ارگ ندارد؛ داکتر عبدالله عبدالله رقیب انتخاباتی و شریک سابق وی در حکومت وحدت ملی نیز مراسم تحلیف را به عنوان رئیس جمهور به جا آورد. در مراسم تحلیف محمد اشرف غنی شماری از دیپلومات های خارجی و نماینده گان سازمان های بین المللی؛ به شمول زلمی خلیلزاد نيز شرکت کرده بودند. در حالیکه در کنار عبدالله، عبدالله به جز اعضای تیم ثبات و همگرایی و هواخواهان آنها؛ کسی از خارج حضور نداشت.
نتیجه نهایی انتخابات ریاست جمهوری پس از پنج ماه تاخیر به تاریخ ۲۹ دلو سال جاری اعلام شد که بر اساس آن محمد اشرف غنی برنده انتخابات شناخته شد. در واکنش به این امر، داکتر عبدالله با استناد به آنچه که از سوی وی تقلب در انتخابات خوانده شد؛ نه تنها اینکه نتیجه انتخابات را نپذیرفت بل، خود را به عنوان برندهء حقیقی انتخابات و رئیس جمهور کشور اعلام نموده از تشکیل حکومت همه شمول صحبت نمود. وی در جریان کشمکش های پسا انتخاباتی سه والی را در ولایت های سرپل، جوزجان و بغلان معرفی کرد و والی پنجشیر نیز از داکتر عبدالله حمایتش را اعلام نمود.
این جار و جنجال ها در حالی مطرح شده است که قانون اساسی افغانستان راه رسیدن به کرسی ریاست جمهوری را انتخابات دانسته و صلاحیت برگزاری، شمارش و اعلام نتایج را برای کمیسیون مستقل انتخابات داده است. در این تحلیل تلاش می شود تا پیامدهای بزرگ دو مراسم تحلیف مورد بررسی قرار داده شود.[i] البته درین میان از نقش منفی امریکا نیز نمی توان انکار کرد. چنانچه حامد کرزی رئیس جمهور پشین افغانستان گفته است: «کردار تفرقه آمیز و تفرقه افگنانه امریکا در برابر مردم افغانستان سبب انجام دو مراسم تحلیف در کشور شد. در صورتی که امریکا در حقیقت خواهان حل بحران بوجود آمده می‌بود، می‌توانست با اقدام سازنده و به موقع قبل از برگزاری مراسم تحلیف، مانع تفرقه و بی ثباتی شود.»[ii]
تأثیر روی عواطف و احساسات مردم
مردم افغانستان در حال حاضر با چالش های جدی از جمله جنگ و ناامنی، فقر و بیکاری، اختطاف و دزدی و موارد دیگری دست و پنجه نرم می نماید. چهل و یک سال جنگ و ناامنی از مردم کشور قربانی گرفته و می گیرد. نصف باشنده گان سرزمین ما در فقر مطلق حیات به سر برده و از هر دو نفر واجد کار، یکی آن بیکار است. دزدی و اختطاف امنیت فزیکی و روانی مردم ما را به خطر مواجه کرده است. اگر موجودیت فساد گسترده بگزریم، اجرایی دو مراسم تحلیف در یک کشور و در عین زمان، سبب نگرانی مردم در کشور شده است. در حال حاضر اصلا مردم نمی دانند که آینده شان به کدام سو روان است. بر علاوه این، احساس عدم امنیت فزیکی و روانی سبب می شود که سرمایه های باقی مانده نیز به خارج انتقال داده شود، چون سرمایه گزاران اگر احساس کنند که سرمایه شان در خطر است بدون شک در صدد خروج سرمایه شان از افغانستان می برایند. مردم افغانستان وقتی می بینند سیاسیون شان به عوض دفع خطر روز افزون کرونا و روی دست گرفتن اقدامات سریع و قاطع برای جلوگیری از آن، مصروف چانه زنی سیاسی و کشمکش قدرت می باشند، واقعاً احساس محرومیت و خجالت می نمایند.
تأثیر روی روند صلح
تحقق صلح از نیازهای اساسی در کشور به حساب می آید، چون بیش از چهل و یک سال می شود که در افغانستان جنگ جریان دارد. این جنگ سبب بربادی های زیادی در کشور شده و میلیون ها تن را به کام مرگ فرستاده است. بتاریخ ۱۰ حوت سال ۱۳۹۸ هـ ش موافقت نامه صلح میان امریکا و طالبان در دوحه قطر پس از هژده ماه مذاکرات میان طرفین به امضا رسید. بر مبنای موافقت نامه مذکور قرار بود که بتاریخ ۲۱ حوت امسال(۱۰ مارچ ۲۰۲۰ م)روند مذاکرات بین الافغانی آغاز شود که متاسفانه به دلیل عدم رهایی زندانیان سیاسی و عدم آماده گی دولت و سیاسیون افغانستان، مذاکرات به تاریخ معینه آغاز نگردید.
اجرای دو مراسم تحلیف بالای روند صلح اثرات منفی زیانباری می تواند داشته باشد که از آن جمله می توان به ایجاد پراگنده گی در روند مذاکرات بین الافغانی، فضاسازی برای دخالت های منفی و فرصت سوزی اشاره نمود. انتظار می رفت که مذاکرات بین الافغانی دو جهت داشته باشد یکی دولت افغانستان و سیاسیون زیر چتر آن و دیگری تحریک طالبان. اگر مشکل پیش آمده قبل آغاز مذاکرات حل نشود روند مذاکرات بین الافغانی چند دسته یی خواهد شد که این پراگنده گی و تعدد جهت ها سبب می شود که پیچیده گی مذاکرات بیشتر شود. علاوه بر این، در داخل و خارج کشور حلقاتی وجود دارند که صلح به نفع شان نبوده و می خواهند جنگ در افغانستان ادامه داشته باشد. دو پارچه گی در دولت مردان افغانستان می تواند زمینه دخالت آنها را به نفع جنگ و ضرر صلح بیشتر از پیش مساعد سازد. از چهل و یک سال بدینسو افغانستان هیچ وقت تا به این سرحد به صلح نزدیک نبوده است. از یک طرف تقریبا اجماع جهانی در مورد صلح وجود دارد و از جانب دیگر همه شمولیت داخلی. علاوه بر این، همه جهت ها مذاکرات را به عنوان وسیله حل مشکلات موجوده کشور پذیرفته اند. حال اگر این فرصت توسط کشمکش های قدرت خواهی از دست برود، به یقین که افغانستان وارد یک جنگ داخلی دیگر خواهد شد که تا آینده نامعلوم این جنگ ادامه خواهد یافت.[iii]
تأثیر روی امنیت و ثبات کشور
افغانستان یکی از ناامن ترین کشورهای جهان محسوب می شود. جنگ، فقر، موجودیت مافیاهای سیاسی و اقتصادی و کم کاری حکومت در روند تأمین امنیت مردم از عوامل اساسی ناامنی در کشور شمرده می شوند. با آنهم امنیت نسبی در شهرها و بسا از مناطق کشور وجود دارد. اعلام دو حکومت، سبب آشفته گی بیشترگردیده و بالای امنیت و ثبات افغانستان تأثیر فوق العاده منفی خواهد گذاشت.
اگر وضعیت موجود خدای نخواسته سبب دو دسته گی قوای مسلح افغانستان شود، در آنصورت کشور به سوی بحرانی عمیق تر پیش خواهد رفت که سلامتی افغانستان واحد را تهدید خواهد کرد. با آنکه اثری از دو دسته گی در میان قوای مسلح کشور تا اکنون دیده نمی شود با آنهم درین مورد توجه در کار است که خدای نخواسته تجارب ناکام مجاهدین در دههء هفتاد یک بار دیگر تکرار نشود.
ضربهء محکم بر پیکر مردم سالاری
در نظام های مردم سالار راه رسیدن به قدرت سیاسی از کانال انتخابات می گزرد که سیاسیون افغانستان نیز این امر را به طور نظری پذیرفته اند، اما در عمل مشکلات زیادی وجود دارد. برخلاف دیگر کشورها انتخابات در افغانستان همیشه با جار و جنجال های زیادی همراه بوده است و اینک آخرینش سبب بوجود آمدن دو حکومت موازی در کشور گردیده است. واضح است که این امر بی باوری مردم را نسبت به پروسه انتخابات و روند مردم سالاری بیشتر ساخته و می سازد. هر چند باور مردم نسبت به پروسه انتخابات قبل از این نیز کم شده بود که نمونه بارز آن را می شود در میزان اشتراک مردم در انتخابات ریاست جمهوری اخیر مشاهده کرد. اما نتائج انتخابات را به این شیوه مسخره کردن، مردم را از اساس بر انتخابات بی باور ساخته و ضربهء محکمی بر مردم سالاری در کشور وارد خواهد ساخت.
حیثیت و پرستیژ افغانستان
افغانستان کشوری است که در تاریخ پنج هزار ساله اش با وجود نشیب و فراز های فراوان؛ افتخارات زیادی هم با خود دارد. با وجود که در شرایط حاضر یک کشور فقیر و در حال جنگ است اما، صلابت و حیثیت او هنوز در بسیاری از جاها محفوظ است. افغانستان کشوری است که مردم آن به هیچ استعماری تن در نداده و توانسته است طی یک قرن، دو امپراتوری را به زانو در آورد. اجرای هم زمان دو مراسم تحلیف در یک زمان درامه های خنده آوری است که توسط سیاسیون ما اجراء گردید و متأسفانه حیثیت کشور را درجهان زیر سوال برد.
نتیجه گیری
اجرای دو مراسم تحلیف در ارگ و سپیدار یک داغ سیاهی بود که در پیشانی افغانستان از سوی داعیان مردم سالاری زده شد. نه تنها اینکه به حیثیت کشور صدمه وارد کرد بل، عدم صداقت مردم سالاری خواهان را نیز به اثبات رسانید. اگر این دو دسته گی حل نشود تاثیر منفی بالای عواطف و احساسات مردم، امنیت کشور، روند صلح و مردم سالاری خواهد داشت. از همه مهم تر اینکه اگر این دو دسته گی راه خود را در بین قوای مسلح کشور باز کند در آنصورت سلامت و تمامیت ارضی افغانستان نیز به خطر مواجه خواهد شد.
به این خاطر لازم است تا آقای محمد اشرف غنی و داکتر عبدالله عبدالله (شرکای سابق در حکومت وحدت ملی) به خاطر کامیابی پروسهء صلح و بخاطر منافع علیای افغانستان؛ با هم کنار بیایند و راه برون رفت از بحران رهبری کشور را بطور عاجل حل وفصل نمایند.
اگر سیاسیون و مردم افغانستان در این برههء حساسی از تاریخ کشور از هشیاری و احتیاط کار نگیرند به احتمال زیاد نه تنها وطن ما روی صلح و آرامش واقعی را نخواهد دید؛ بلکه آیندهء تاریک تری در انتظار کشور ما خواهد بود.
[ii] Dailyweesa.com
[iii] https://csrskabul.com