گزارشی که هفتۀ گذشته از سوی دفتر امور هماهنگی کمک های بشری سازمان ملل متحد(OCHA) نشر گردید نشان میدهد که شمار بیجا شده‌گان داخلی از آغاز سال روان میلادی تا کنون به بیش از ۲۷۰ هزار نفر می رسد، که ۵۸ درصد ایشان را کودکان و ۲۱ درصد را زنان تشکیل میدهد.
گرچند در گزارش (اوچا)، جنگ و منازعات مسلحانه عامل اصلی افزایش بیجاشده‌گان داخلی خوانده شده است. حوادث طبیعی و خشک سالی، بحران فقر و بیکاری، وضعیت خراب اقتصادی و نبود سرمایه گذاری در بخش های زیر بنایی، نیز از جمله عواملی می باشند که باعث افزایش بیجاشده‌گان داخلی در کشور می شوند. طوریکه در گزارش وزارت مهاجرین و عودت کننده‌گان افغانستان مجموع کل بیجا شده‌گان داخلی برا اثر جنگ و نا امنی و عوامل دیگر، از آغاز سال ۲۰۱۹م تا دهه اخیر ماه جون را ۳۴۶ هزار و ۹۴ تن گفته، از برگشت ۵۷ هزار و ۱۴۸ نفر در همین سال به محلات اصلی شان نیز گزارش داده بود.
بیجا شده‌گان داخلی قربانی جنگ نا امنی، مهاجرت رنج بی پایان مردم افغانستان و اینکه صلح حلال تمام مشکلات افغانهاست در تحلیل این شماره پرداخته شده است.
قربانیان جنگ
همزمان با جنگ و درگیری های داخلی و بالخصوص از آغاز حملۀ آمریکا علیه افغانستان، ضمن صد ها هزار تن کشته و زخمی، ۸ ملیون جوان بیکار و مسدود شدن راه بازگشت میلیون ها مهاجر از خارج به کشور به علت جنگ و نا امنی، نیز باقی نیروی بشری اعم از مرد و زن و طفل وبزرگ در این کشور، قرار نداشته جهت حفظ جان از یکجا به جای دیگر همواره در هجرت بوده اند. بر بنیاد گزارش اخیر دفتر امور هماهنگی کمک های بشری سازمان ملل متحد باتوجه به قدامت و دوام جنگ در این کشور رقم بیجا شدگان رو به افزایش بوده است، طوریکه شمار بیجاشده‌گان در شش ماه اول سال روان میلادی در مقایسه با شمار بیجاشده‌گان در شش ماه اول سال ۲۰۱۷م، که به ۱۹۲ هزار تن می رسید، افزایش ۴۰ درصدی دارد.
با وجود مصارف ماهانه ۴ ملیارد دالری امریکا و کمک های ملیونی دیگر کشور های کمک کننده، جنگ شعله ورتر از پیش گردیده هنوز بیجا شده‌گان تحت خیمه ها یا در فضای باز بدون آب و کمک های صحی به دور از تعلیم و تحصیل معیشت دارند. طوریکه چندی قبل صدای آمریکا به نقل از سخنگوی وزارت امور مهاجرین و عودت کنندگان افغانستان، شمار مجموعی بیجا شدگان داخلی در این کشور را به بیش از سه ملیون و ۷۷۸ هزار نفر گزارش نموده می افزود که ۶۷ درصد این افراد به دلیل جنگ و نا امنی و ۳۳ درصد به دلیل خشکسالی و حوادث طبیعی از محلات مسکونی شان بیجا شده اند.
مهاجرت؛ رنج بی پایان مردم افغانستان
هرچند بحث مهاجرت طبیعی همگام با مراحل آغازین زندگی انسانها در کرۀ زمین بر میگردد و نیروی بشری در هر گوشۀ از دنیا، جهت سیاحت و دسترسی برای امکانات بیشتر به طور مقطعی از یکجا به یکجای دیگر هجرت نموده اند. اما در افغانستان، بحث مهاجرت همزمان با وقوع جنگ های استخباراتی و در گیری های مسلحانه با عوامل مختلف چون جغرافیای استراتیژیکی، مدیریت ناسالم، فقر اقتصادی و جهل و بی سوادی اکثریت مردم در این کشور به درازای چهار دهه به طور مستمر، ساکنین این کشور را به مهاجرت های داخلی و خارجی جهت نجات جان شان وا داشته است.
از سوی دیگر با ختم جنگ های داخلی، سقوط حکومت طالبان و تشکیل نظام جدید در سایه ای همکاری های سازمان ملل متحد، طوریکه ازسال ۲۰۰۱م تا ۲۰۰۶م نظر به بهبود وضعیت امنیتی رقم بیجا شده‌گان داخلی رو به کاهش بود، و امید بر آن می رفت که مردم افغانستان از دربدری و بی خانمانی نجات یافته و به عدالت و سازندگی و پیشرفت و آرامش دست یابند. اما پس از ۲۰۰۷م با تشدید جنگ و ناامنی دیده می شود تا کنون ضمن هزینۀ گذاف و نیروهای خارجی در افغانستان، مهاجرین بیرونی و بیجا شده‌گان داخلی مربوط به این کشور در اسفبارترین وضعیت زندگی دارند. که متاسفانه به علت عدم سیاست خارجی لازم، مهاجرین افغان در خارج از کشور، مورد تبعیض و معاملۀ سوء کشور های میزبان قرار گرفته، یا جبرا اخراج می شوند، یا به علت بیکاری و محرومیت های شهروندی به صفحات جنگ فرستاده می شوند.
به طور مثال: اوچا در گزارش اخیر خود از اخراج ۶۰۰۰مهاجر افغان از ترکیه خبر داده است. از سوی دیگر یک سازمان مخالف دولت ایران، در نشریه اخیری خود از وضعیت بد اقتصادی، بیکاری و محرومیت های معیشتی مهاجرین افغان در ایران خبر نموده افزوده است که دانشجویان و نوجوانان افغان در این کشور به علت فقر و بیکاری از سوی نظام حاکم، در جبهات جنگ به سوریه و عراق فرستاده می شوند. در حالیکه گفته می شود حدود بیش از یک ملیون و ۵۸۰ هزار مهاجر افغان در کشور ایران وجود دارد، که ۵۳ درصد را زنان و ۴۷ درصد آن ها را مردان تشکیل میدهد.
همچنین به نسبت نبود پالیسی منظم و تنظیم درست بودجۀ دولتی در خصوص مهاجرین داخلی، بیجا شدگان به مشکلات عدیده ای دست و پنجه نرم می کنند. هرچند روز سه شنبۀ هفته گذشته سفارت امریکا در کابل از کمک ۱۲۵ ملیون دالری کشورش جهت تأمین نیازهای بیجاشده‌گان داخلی، قربانیان حوادث طبیعی و مهاجران برگشت کننده خبر داده است. اما تا کنون تنها ۲۷ درصد بودجۀ مورد ضرورت نیازمندان به کمک های فوری تهیه شده است. اگر با گذشته و تاریخ آوارگی و وضعیت نکبت بار کنونی مهاجرین افغان در داخل و خارج از کشور توجه شود، دانسته می شود که حکومت ها در افغانستان از بعد سیاست خارجی قادر به سیاست موُثر و دارای اعتبار لازم برای حمایت از مهاجرین و اتباع خود نبوده و در سیاست داخلی خویش فاقد ظرفیت و توانایی ایجاد امنیت و اشتغال برای افراد متوطن در کشور بوده اند. از این لحاظ نه تنها نمی شود ضرب الأجلی برای خروج از وضعیت ذلت بار کنونی تعیین نمود، بلکه نا امیدی درد آواره گی و مهاجرت، ضمن مصایب دیگر نیز دامنگیر ملت ما خواهد بود.
صلح حلال مشکلات است
چهار دهه می گذرد که مردم ما میان دود و باروت جنگ؛ دربدر و بی خانمان اند و با گروه های مختلف داخلی و خارجی تحت نظام های مختلف و با همکاری های بین المللی جنگ و درگیری را تجربه می کنند، بربنیاد گزارش سازمان ملل متحد تنها در شش ماه اول سال ۲۰۱۹ میلادی یک هزار و ۳۶۶ غیر نظامی توسط طرف های درگیر در افغانستان کشته شده اند. این امر نشان دهندۀ آنست که تا وقتی اهریمن جنگ و ناامنی در کشور وجود دارد، توقع اینکه مشکل مهاجرین و بیجاشده‌گان داخلی پایان یابد، امری مستحیل می باشد. زیرا دوام جنگ همه روزه مصاءب جدیدی را به وجود می آورد، چه رسد به اینکه مشکل دیرینه ای چون مهاجرت های بیرونی یا بیجا شدن های داخل کشور را مداوا نماید.
در حالیکه دور نهم مذاکرات صلح میان امریکا و طالبان ادامه دارد، مردم ما یکیار دیگر چشم هایشان را به دوحه پایتخت قطر دوخته اند که اگر خدا خواسته باشد امضای موافقت نامۀ صلح میان حرکت طالبان و حکومت امریکا به امضاء رسیده و با این کار، باب گفتگوهای رو در رو میان طالبان و حکومت افغانستان و هم چنان دیالوگ وسیع بین الأفغانی به خاطر رسیدن به یک صلح عادلانه و پایدار بازگردد.
صلح نه تنها به مشکل مهاجرت و بیجا شدن ها در داخل کشور پایان خواهد داد، بلکه زمینۀ مساعدی را به وجود خواهد آورد تا آهسته، آهسته تمام مشکلات ناشی از جنگ تحمیلی چهل ساله در کشور ما پایان بیابد. به همین خاطر، صلح اولویت مردم ماست و هیچ چیز دیگر نمی تواند جای آن را بگیرد.