دوام حملات رژیم صهیونی بر غزه و تأثیرات احتمالی آن بر منطقه و جهان
مقدمه
منازعه میان فلسطینی‌ها با مهاجمان صهیونیستی بر می‌گردد به پس از قطعنامه سازمان ملل متحد در سال ۱۹۴۷م که به قعنامه تقسیم فلسطین معروف است. این قطعنامه که بر ایجاد دو دولت تأکید داشت هرگز عملی نشد. ولی با آن‌هم یهودیان که ۹% از خاک فلسطین را در اختیار داشتند بعد از اعلام استقلال در سال ۱۹۴۸م وارد جنگ شده ۵۴% بلکه بیش از ۶۰% از خاک فلسطین را تصرف کردند.
آخرین حملات رژیم صهیونی به فلسطین خصوصا به غزه زمانی شروع شد که مردم غزه از دستگیری و حبس، حصار‌ها و ترور‌های زنجیره‌ی و همچنین هتک حرمت مکرر سربازان کیان صهیونی به مسجد مبارک الأقصی و شهروندان فلسطینی به ستوه آمده و در نتیجه حرکت‌های اسلامی فلسطین عملیاتی را به رهبری حرکت مقاومت اسلامی حماس زیر عنوان طوفان الأقصی براه انداختند. این عملیات منجر به کشته شدن تعدادی از سربازان رژیم صهیونی و همچنین اسیر شدن تعداد دیگری از آنها از سوی مقاومت گران فلسطینی گردید. با این حال کیان صهیونی به حمایت قدرت‌های غربی در رأس آنها ایالات متحده امریکا شروع به حملات هوایی نموده خانه‌های مسکونی، شفاخانه‌ها، مکتب‌ها و پوهنتون‌ها را در شهر غزه بمباران کرد که در نتیجه باعث شهادت و جراحت ده‌ها هزار شهروند فلسطینی گردید که حدود ۷۰ درصد آنان را زنان و کودکان و بقیه را غیرنظامیان تشکیل می‌دهد.
حمایت امریکا از رژیم اسرائیل در جنگ نابرابر غزه، نقض حقوق بشری از سوی کیان صهیونی، گسترش دامنه جنگ در ادامه حملات از سوی رژیم غاصب و اینکه تأثیرات احتمالی این جنگ در آینده بر منطقه و جهان چیست؟ از عمده‌ترین موضوعات بحث در این نوشته خواهند بود.
حمایت امریکا از رژیم صهیونی اسرائیل در جنگ نابرابر غزه
این جنگ در حالی از سوی حرکت‌های اسلامی فلسطین با ساده‌ترین امکانات آغاز شد که دلیل آن را محمد ضیف فرمانده عمومی کتائب شهید عزالدین القسام، بخش نظامی حرکت اسلامی حماس که رهبری عملیات را به دوش دارد، ادامه جنایت‌های کیان صهیونی علیه مردم فلسطین، انکار از قوانین بین المللی از سوی رژیم صهیونیستی اسرائیل، حمایت امریکا و غرب از آن و سکوت بین المللی در پیوند به اشغال فلسطین و جنایت‌های کیان غاصب علیه اتباع آن، از سوی این رژیم بیان نموده است. هنچنین اسماعیل هنیه رئیس دفتر سیاسی حماس گفته است مقاومت اسلامی حماس به اطلاعاتی دست یافته است که تأکید می‌کند که کیان غاصب صهیونی قصد دارند با تجاوزات، شهرک سازی، دستگیری‌ها و ایجاد دیوار‌ها حاکمیت کامل خود بر مسجد مبارک الاقصی را بر مردم فلسطین تحمیل نمایند.[۱] همچنین در موارد مختلف رهبران حماس دلیل عملیات طوفان الاقصی را ظلم و شکنجه صهیونیستان به اسیران فلسطینی در زندان‌های رژیم صهیونی، ترور شخصیت‌ها، دستگیری، ظلم و جنایت بر مردان و زنان فلسطینی از سوی سربازان رژیم غاصب نیز یاد کرده اند، اما علت اصلی آغاز جنگ را نظر به نام آن، بدون توجه به تعذیب و شکنجه روحی و جسمی صهیونیستان به مردم فلسطین، جهت آزادی مسجد مبارک الاقصی “طوفان الاقصی” گذاشته اند. در بيست سال اخير کیان صهیونی پالیسی سختگیرانه‌ی را در پیش گرفته بود طوریکه نظامیان رژیم صهیونی اطراف شهرک‌های فلسطینی دیوار‌ها و ایستگاه‌های بازرسی ایجاد می‌کردند، به ساکنین محل اجازه دخول و خروج نمی دادند. و این امر سبب شده بود تا هزاران طفل فلسطینی پشت دیوار‌های بازرسی صهیونیستان به شکل فضیحانه‌‌ی متولد شده گاه مادران و گاهی هم نوزادان تلف می‌شدند. گفته می‌شود که بعضی از خانواده‌ها به دلیل این بازرسی‌ها نمی توانستند اعضای خانواده‌های شان را در فاصله دو کلیومتری به مدت چهارده سال یا بیشتر از آن ببینند.[۲] به هر حال این جنگ آزادی خواهانه از طرف حرکت‌های اسلامی فلسطین در حالی صورت گرفت که حرکت‌های اسلامی فلسطین از ساده‌ترین وسائل دست ساخته‌ی خویش استفاده کرده اند.
از سوی دیگر رژیم غاصب اسرائیل با حمایت مستقیم قدرت‌های بزرگ غربی به رهبری ایالات متحده امریکا حملات هوایی خویش را با هواپیما‌های جنگی بی سرنشین و با شروع جنگ زمینی با تانک‌های غول‌پیکر زرهی که هرکدام به ارزش ۲۶۰ میلیون دالر ساخته شده‌اند، علیه مردم بی دفاع غزه به زعم از بین بردن رهبران مقاومت اسلامی حماس، پایان دادن به آن در نوار غزه، تخریب زیر ساخت‌های حرکت مقاومت اسلامی، آزاد کردن گروگان‌های رژیم صهیونی و آواره کردن مردم غزه به سینا شروع کرد که با گذشت بیشتر از سه ماه نظر به گزارش روزنامه ” یدیعوت احرونوت” ارتش کیان غاصب در تحقق اهداف خویش بر غزه شکست خورده و با تحمل خسارات بیشتر از ۶۰ میلیارد دالر از شروع جنگ تا کنون جز قتل عام زنان و کودکان فلسطینی دستاورد دیگری نداشته است.[۳] ایالات متحده امریکا بزرگترین حامی کیان صهیونی پس از ختم جنگ جهانی دوم تا کنون (جنگ فعلی) بوده که از سال ۱۹۷۲م تا حالا ۴۵ بار به نفع رژیم صهیونی قطعنامه‌های شورای امنیت را ویتو کرده است و آخرین بار هم برای خنثی نمودن قطعنامه ارائه شده، از سوی برازیل در ۱۸ اکتوبر سال گذشته میلادی در مورد آتش بس دائمی میان فلسطین و کیان صهیونی و ارسال کمک‌های بشر‌دوستانه به غزه در پی حملات نظامی و قتل عام غیر نظامیان در غزه به زعم حمایت از رژیم صهیونی ویتو کرد. همچنین بر اساس آمار‌های رسمی پایگاه توسعه بین المللی ایالات متحده امریکا مجموع کمک‌های امریکا به رژیم صهیونی از سال ۱۹۴۶م تا ۲۰۲۳م به ۲۶۰ میلیارد دالر می رسد، که بیشترین آن در بخش امنیت به مقدار ۱۱۴.۴ میلیارد دالر بر اضافه ۹.۹ میلیارد دالر برای دفاع موشکی گفته شده است.[۴] کشور‌های غربی به رهبری امریکا در حالی در این جنگ از رژیم غاصب صهیونی حمایت می کنند که این کیان غاصب از آغاز جنگ تا کنون بیشتر از ۱۷۵۰۰ تن از کودکان و زنان فلسطینی را شهید و حدود بیشتر از ۴۳۴۰۰ هزار کودک و زن دیگر فلسطینی را مجروح گردانیده که در عنوان زیر به نقض حقوق بشری کیان صهیونی در غزه و حملات ظالمانه‌ی آن اشاره خواهیم کرد.
نقض حقوق بشری در حملات کیان صهیونی در غزه
هرچند رژیم صهیونی از گذشتههای دور با اسيران و شهروندان فلسطینی رفتار مناسب نداشته و هرازگاهی نهاد‌های حقوق بشری و فلسطینیان از برخورد نادرست آنها با اسیران و شهروندان فلسطینی شکایت داشته اند. اما با آغاز جنگ کنونی به زعم انتقام از هیچ نوع ظلمی با اسیران فلسطینی ابا نورزیده است. طوریکه الجزیرة به نقل از ” یسرائیل کاتس ” وزیر انرژی رژیم صهیونی، نقل می‌کند که گفته است تا زمانیکه اسیران رژیم صهیونی به خانه‌های شان بر نگردند؛ هرگز آب، نان و برقی برای اسیران فلسطینی نخواهد بود. همچنین اسیران تبادله شده با اسیران رژیم غاصب در غزه تأیید کرده اند که علاوه از قطع آب و نان اسیران فلسطینی را از بیرون کردن آنها به فضای باز و انتقال مریضان به اماکن صحی ابا ورزیده انواع شکنجه‌های روحی و جسمی را بر آنها وارد می‌کنند. تعداد اسیران فلسطینی قبل از عملیات طوفان الاقصی به ۵۲۵۰ تن در زندان‌های کیان صهیونی گزارش شده است که در این میان حدود ۳۹ تن آن را زنان و حدود ۱۷۰ تن را اطفال فلسطینی تشکیل می‌دهد.[۵] همچنین پس از شروع عملیات طوفان الاقصی سربازان صهیونی حدود ۴۵۰۰ تن از زنان، مردان و اطفال فلسطینی را اسیر کرده اند. با این حال مجموع اسیران فلسطینی در زندان‌های کیان صهیونی نزدیک به ۱۰ هزار تن می‌رسد.[۶]
از سوی هم رژیم غاصب صهیونی با قطع کردن آب، نان و برق بر ساکنین غزه حدود ۱.۹ میلوین تن از فلسطینیان را مجبور به مهاجرت کرده، از آغاز جنگ تا کنون ارتش کیان طی حملات هوایی و زمینی ۶۹ هزار واحد مسکونی را به شکل کلی و ۲۹۰ هزار واحد مسکونی را قسما تخریب کرده است. همچنین ۱۳۴ مقر حکومتی، ۲۹۵ پوهنتون و مکتب و ۱۴۲ مسجد را از بین برده است و براساس اعلان وزارت صحت در غزه تعداد شهداء به بیش از ۲۵ هزار تن، تعداد مفقودین به ۷هزار تن و مجروحین نزدیک به ۶۳ هزار تن می‌رسد. [۷]
هرچند تا کنون هیچ یک از جنایات کیان صهیونی نسبت به مردم فلسطین از سوی سازمان‌های بین المللی و حقوق بشری مورد بررسی قرار نگرفته اما رفتار رژیم غاصب نقض صریح و آشکار ماده نهم اعلامیه جهانی حقوق بشر که در آن مشعر است که هیچ کس نباید مورد توقیف، حبس یا تبعید خود سرانه قرار گیرد و هیچ کس نباید مورد شکنجه یا بی رحمی و آزار، یا تحت مجازات غیر انسانی و یا رفتاری قرار گیرد که منجر به تنزل مقام انسانی وی گردد.[۸] همچنین نظر به معاهده محکمه بین المللی عدالت در سال ۱۹۴۸م که پس از قضیه هلوکاست یا قتل عام یهودیان توسط آلمان نازی به امضا رسید که اسرائیل نیز یکی از امضا کننده گان آن می باشد. به جرم نسل کشی در نواز غزه مجرم شمرده می شود.
در همین حال حرکت مقاومت اسلامی حماس بر اهداف خود مبنی بر آزادی فلسطین از اشغال کیان غاصب، آتش بس دائمی، تبادله تمام اسیران فلسطینی با اسیران صهیونی پا بند بوده همواره تأکید دارد.
گسترش دامنه جنگ در ادامه تنش‌ها
با دوام جنگ همراه با قتل و کشتار مردم عام اعم از زنان و اطفال در غزه از سوی ارتش رژیم غاصب به حمایت از امریکا، در ابتداء واکنش‌های بزرگ مدنی را در سراسر دنیا به شمول امریکا و اروپا به همراه داشت. بالآخره جنگ تا آنجا رسید که کاسه‌ی صبر حوثی‌های یمنی را لبریز نمود، که در نتیجه در ” بحر احمر” شروع به هدف قرار دادن کشتی‌های تجارتی کیان غاصب کردند. تا کنون بیشتر از ۲۰ مورد از حمله حوثی‌ها بر کشتی‌های تجاری و بحری امریکا و رژیم صهیونی در بحر أحمر به ثبت رسیده است. همچنین از شروع جنگ حماس با کیان غاصب تا کنون که نزدیک به صد روز از آغاز جنگ می‌‌گذرد، ۱۰۰ مورد حمله بر سربازان امریکا در سوریه و عراق نیز ثبت شده است.[۹] از سويی هم از طرف لبنان به ده‌ها مورد تجمعات سربازان کیان صهیونی مورد حملات موشکی قرار گرفته اند. همچنین صالح العاروری معاون دفتر سیاسی حرکت اسلامی حماس در بیروت، وسام طویل یکی از رهبران حزب الله و یکتن از رهبران سپاه قدس در سوریه و حملات انفجاری خونین در ایران هر کدام به گسترش جنگ رابطه مستقیم دارد.
هر چند قدرت‌های غربی و امریکا از گسترش بیشتر این جنگ نگرانی خویش را ابراز داشته و وزیر خارجه امریکا و برخی از مقامات اروپائی جهت جلوگیری از گسترش آن سفر‌های تازه را به کشور‌های حوزه خلیج آغاز نموده اند، اما نظر به اینکه جنگ هنوز در غزه شدیدا جریان دارد گمان می رود که روزانه دامنه جنگ گسترده تر شود، همانگونه که سخنگویی حوثی‌های یمن و دیگر طرف‌های درگیر در جنگ به دوام و گسترش حملات شان بر منافع کیان صهیونی و امریکا تا پایان جنایات و اشغال در فلسطین از سوی این رژیم غاصب تاکید دارند، بدون شک گسترش جنگ پیامد‌های خطرناکی را که هیچ جناح قادر به مهار آن نباشند و تصور آن نیز در اذهان نمی گنجد در پی خواهد داشت!
تأثیرات احتمالی پس از جنگ
نظر به گسترش دامنه‌ی جنگ، نقض حقوق بشری و قوانین جنگی، تلفات بی سابقه در آن و واکنش ملتهای آزاده؛ ضرورت می‌دانیم تأثیرات احتمالی پس از این جنگ را در سه سطح مورد بررسی قرار دهیم:
در فلسطین
- در مورد فلسطین باید گفت، همانگونه افغانستان پس از یک دهه اشغال در دوران اتحاد جماهیر شوروی و دو دهه اشغال در دوران ایالات متحده امریکا و متحدین آن، در نتیجه مقاومت مردم آن پیروز و آزاد گردید و همچنین حضور اشغال در عراق، سوریه، ویتنام و… پایان یافت؛ فلسطین نیز در نتیجهی مقاومت، ایستاده گی و روحیه‌ی عالی فرزندان آن همانگونه که تا کنون با ساده ترین اماکانات توانسته اند حدود ۱۰۰۰ تانک و ماشین آلات نظامی زرهی کیان صهیونی را منهدم کنند، [۱۰] سرانجام پیروز خواهد گردید و آزاد خواهد شد.
- از سویی هم همانگونه که حرکت‌های اسلامی فلسطین نام عملیات آزادی‌خواهانه خویش را طوفان الاقصی اجتهاد کرده اند. خطرناک ترین و پر هزینه ترین عملیات در تاریخ کیان صهیونی محسوب می‌شود. در ضمن این عملیات نقطه پایان رژیم صهیونی خواهد بود و بعید می‌نماید که پس از این کسی از کشور‌های غربی به سرزمین فلسطین مهاجرت کند. همچنین امریکا بیشتر از این نمی تواند کیان صهیون را در سرزمین فلسطین کمک کند، همانگونه مسؤولین امریکایی اظهار کرده اند کمک‌های امریکا به رژیم صهیونی محدود خواهد شد، رژیم کنونی صهیونیستان که در رأس آن نتنیاهو می باشد به انزوا خواهد رفت و با ختم اشغال دولت مستقل فلسطینی با کل سرزمین آن تشکیل خواهد شد.
در منطقه
- نظر به موقف‌گیری‌های سرد مسؤولین در برخی از کشور‌های خلیج و واکنش ملتها در آن، حرکت‌های جدید شبیه انقلابات اروپایی در اواخر قرن هفده و نیمه اول قرن هجده البته به شکل معاصر آن علیه دولت‌های که حسب منافع امریکا در اقتدار هستند در خاورمیانه شکل خواهد گرفت که بدون شک در بی ثباتی منطقه، علی رغم هدف قرار دادن منافع امریکا و جریان‌های صهیونیستی؛ نیز نقش خواهند داشت.
- از یک سو نقش امریکا در منطقه با دخالت مستقیم در قضیه فلسطین به خصوص در خاور میانه کمرنگ خواهد شد و یا حد اقل مؤثریت سیاست‌‌گذاری‌های آن کشور در خاور میانه نظر به گذشته تقلیل خواهد یافت. طوریکه کشور‌های لبنان، یمن، عراق، سوریه و ایران قسما با امریکا در حال جنگ هستند و گمان نمی رود که نفوذ امریکا در این مناطق مؤثریت قبلی اش را داشته باشد. همچنین کشور چین نیز از فرصت استفاده نموده از شروع جنگ تا کنون تلاش دارد نقش بازیگر اول را در منطقه بازی کند، زیرا محافظه کارانه توانسته است برای خود تا حدی جای باز کند.
در جهان
- نظر به موقف‌گیری و حمایت‌های کورکورانه دولت بایدن از رژیم صهیونی نسبت به قتل عام ساکنین غزه از سوی این رژیم دیدگاه عام ملتها را نسبت به دولت‌های غربی به خصوص امریکا تغییر داده و همه از تأیید و توجیه آنها نسبت به کشتار دسته جمعی صهیونیستان در فلسطین آگاه اند. بناء این مسئله از یک سو باوري برخی از رای دهنده‌گان را نسبت به بایدن عوض خواهد کرد. از سوی دیگر آگاهان امریکایی این را درک خواهند کرد که جهت گیری آشکار امریکا در پیوند به کشتار جمعی اطفال و زنان در غزه در سیاست خارجی امریکا تأثیر گزار خواهد بود، بر این اساس لازم نخواهند دید اداره امور امریکا را به بایدن و تیم آن بسپارند.
- قابل تذکر است که تظاهرات‌ها و واکنش‌های میلیونی در شهر‌های بزرگ دنیا به خصوص در غرب و اروپا، چهره‌های جدیدی را در عرصه فعالیت‌های سیاسی تبارز داده نگرش‌‌‌ها را نسبت به حکومت‌های کنونی و نحوه سیاست گزاری آنها تغییر خواهد داد و چنان به نظر می‌رسد که حمایت متحدان غربی امریکا از تصمیمات آن کاهش یابد.
- ناتوانی سازمان ملل در مدیریت اوضاع، و ضعف آن در اتخاذ مواقف جدی نسبت به جنایات رژیم صهیونی و امریکا در فلسطین نه تنها اینکه نقش و مؤثریت این نهاد را زیر سؤال برد بلکه به نقش سمبولیک آن در جهان نیز در آینده‌‌ی نه چندان دور پایان خواهد داد.
- همچنین اتخاذ سیاست گزاری‌های دوگانه و متناقض امریکا در پیوند به قضیه اوکراین و غزه، محور هدف‌ها و پالیسی‌های سیاست خارجی دولت امریکا را که همانا اخذ موقعیت ” رهبری مورد اعتماد ” در جهان است، ناکام و وهمي جلوه داده، سبب خواهد شد تا تحمیل مفهوم تک قدرتی از جهان برداشته شود و قدرت‌های هستوی یکی پی دیگر علیه منافع امریکا و متحدین غربی اش تبارز خواهند کرد.
پیشنهادات
نظر به موارد فوق جهت کنترول و ضعیت کنونی و پیامد‌های خطرناک مرتبط به دوام جنگ و انجام جنایت‌های بیشتر بشری متوقعه در آن پیشنهادات ذیل را خدمت خواننده‌گان پیشکش می‌نمائیم:
- آتش بس دائمی؛ آتش بس دائمی نخستین گزینه‌ی مؤثر جهت جلوگیری از گسترش جنگ، نقض حقوق بشری و ثبات نسبی در منطقه خواهد بود، زیرا آتش بس مؤقتی همانگونه که تجربه شد نه تنها به جنگ پایان نمی‌دهد بلکه طرفها را برای جنگ خونین تری آماده خواهد کرد.
- تبادله اسیران؛ تبادله تمام اسیران به طور شایسته آن، ضرورت مهم دیگری است که طرف های درگیر را به یکی اهداف شان رسانیده شدت جنگ را کاهش می‌دهد و با کاهش یافتن شدت جنگ از گسترش سریع جنگ جلوگیری می‌شود.
- تشکیل حکومت مستقل فلسطینی به مرکزیت قدس؛ پیشنهاد جدی و قانونی دیگری است که از یک سو به یک جنگ یک قرنه میان فلسطینیان و رژیم صهیونی پایان می‌دهد و از سوی هم ملت فلسطین را به خواست حقوقی و بشری شان می‌رساند. زیرا در خلال نزدیک به یک قرن مردم فلسطین ثابت کردند که به هیچ صورت نه تنها از حق ( تشکیل حکومت مستقل با اراضی کامل فلسطین به مرکزیت شهر قدس) نمی گذرند. بلکه اسباب مبارزه خویش را نسبت به تطور زمان و توانایی کیان غاصب به حمایت امریکا و غرب عیار می‌نمایند.
- تشکیل کمیته؛ تشکیل کمیته بی طرف از سوی برخی کشور‌های غیر دخیل در جنگ جهت حل همیشگی قضیه فلسطین با در نظر داشت خواست منصفانه‌ی طرف‌های درگیر در جنگ نیز یک ضرورت حتمی دانسته می‌شود، در غیر آن گمان می‌رود که با گذشت زمان دامنه جنگ گسترده‌تر شده پیامد‌های خطرناکتری درمنطقه و جهان به بار بیارد.
نتیجه
تاریخ بشری از گذشتههای دور تا کنون ثابت کرده است که ظلم و تجاوز هرگز پایدار نخواهد ماند. همچنین ملتها همگام با ثبات و استقامت توانستد سرنوشت خویش را رقم بزنند. سرنوشت فلسطین نیز با سرنوشت سرزمین‌های دیگر استعماری و اشغالی در تاریخ فرقی ندارد. بنابراین نهایت مبارزات و قربانی‌‌‌های فلسطینیان با ختم اشغال و پیروزی ملت فلسطین پایان خواهد یافت. همانگونه ملتهای دیگر چون افغانستان در این مبارزه پیروز گردیدند. از سوی هم این جنگ سرنوشت سیاسی جهان و منطقه را رقم خواهد زد؛ زیرا تمام قوانین حقوق بشری و بین المللی در این جنگ از سوی رژیم صهیونی به حمایت امریکا نقض شده و تمام ملتها و آزاده گان دنیا از حقیقت این تجاوز آشکار و قتل عام اطفال و زنان غزه و همچنین ناتوانی سازمان ملل و دروغ پراگنی رسانه‌های غربی آگاه شده اند. از سوی دیگر دوام اشغال و جنگ در فلسطین خلق بی‌ثباتی، اوج گرفتن تنش‌ها و شرمنده‌گی در تاریخ نتیجهی دیگری را در پی نخواهد داشت. بنابراین ختم جنگ و پایان اشغال در سرزمین فلسطین نه تنها اینکه نیاز جدی و ضرورت بشری است، بلکه به نفع همه‌‌‌ی طرفها در منطقه و جهان است. پایان
منابع
[۱]. الجزیرة: عوض الرجوب، من سیف القدس إلی طوفان الأقصی…۱۴ میزان ۱۴۰۲ه.ش؛ لینک:
[۲] . ویدئو: چرا فلسطین دست به عملیات طوفان الاقصی زد؟ لینک: https://www.aparat.com/v/Y70zb
[۳] . الجزیرة: ” یدیعوت آحرونوت ” تکشف خسائر قیاسیة لإسرائیل جراء الحرب، ۱۷ جدی ۱۴۰۲ه.ش؛ لینک:
[۴] . الجزیرة: الدعم الأمریکی لإسرائیل … ۳ عقرب ۱۴۰۲ ه.ش؛ لینک:
[۵] . الجزیرة: ویدئو؛ هکذا ینتقم الإحتلال من حماس فی السجون الإسرائیلیة؛ لینک:
[۶] . الجزيرة: كلمة رئيس المكتب السياسي لحركة حماس إسماعيل هنيئة أمام مؤتمر…۱۹ جدي ۱۴۰۲ ه.ش؛ لينک:
[۷] . مسکان نیوز: ارتفاع ضحایا الهجمات الإسرائیلة علی غزة، ۲ دلو ۱۴۰۲ ه. ش؛ لینک:
[۸] . اعلامیه جهانی حقوق بشر، ماده ۹ و ۵، لینک:
[۹] . الجزیرة: هل تسعی واشنطن لوقف تممد نطاق الحرب فی الشرق الأوسط؟ ۱۴ جدی ۱۴۰۲ه.ش؛ لینک:
[۱۰] آبو عبیدة: آخرجنا ۱۰۰۰ آلیة إسرائیلیة عن الخدمة …۲۴ جدی ۱۴۰۲ه.ش، ویدئو؛ لینک: