نوشته: بسم الله ذکی
همکار تحقیق در مرکز مطالعات استراتيژیک و منطقوی
قیام های مردمی بر علیه رژیم ها و متجاوزین در افغانستان سابقه طولانی دارد. بعضی از این قیام ها چنان برجسته و درشت اند که هرگز توسط گردباد گذشت زمان از بین نمی رود. یکی از قیام های که نمی شود آن را فراموش کرد قیام مردمی 24 حوت 1357 هجری شمسی در ولایت هرات است. این قیام بر علیه رژیم کمونیستی که در آن زمان رهبری آن را نورمحمد تره کی نخستین حاکم کمونیست افغانستان به عهده داشت صورت گرفت. قیام مذکور سه روز دوام کرد و در حدود 200 کیلومتر مربع مساحت را در چندین ولایت از کنترول حکومت وقت آزاد کرد.
بدبختانه این قیام به شکل وحشیانه از سوی رژیم کمونیستی وقت سرکوب گردید که در آن در حدود 24 هزار تن از قیام کننده گان به قتل رسیدند. کمونیست ها در سرکوب قیام های مردمی که بر علیه ظلم و بی دینی شان صورت می گرفت از هیچ نوع وسیله و نیرنگی دریغ نکردند. حتی گفته می شود که در مهار قیام مردم هرات از نیروهای هوایی اتحاد جماهیر شوروی وقت نیز کار گرفته شده است.
دست نظامیان رژیم کمونیستی به خون میلیون ها انسان بی گناه کشور آلوده است. متاسفانه نظامیان که دست شان به خون مردم ما رنگین است نه تنها که محاکمه نشدند، بل، به کرسی ها و مقام های زیادی رسیدند.
در تازه ترین مورد جسد جنرال نبی عظیمی معاون وزیر دفاع و رئیس گارنیزیون کابل در زمان حکومت داکتر نجیب الله فرجامین حاکم کمونیست افغانستان، طی تشریفات خاصی از سوی وزارت دفاع ملی افغانستان از تاشکند – ازبیکستان به کابل انتقال یافته و به خاک سپرده شد. که این واقعا بی حرمتی آشکار به خون های است که توسط دست نشانده های شوروی در سراسر افغانستان به ویژه در قیام 24 حوت در هرات ریخته شده اند. واضح است که تداوم چنین کارها و بی پروایی ها باعث ایجاد فاصله میان ملت مجاهد افغانستان و دولت می گردد.
این تحقیق به پیشینه قیام های مردمی، چرایی قیام هرات، چرایی بی اعتنایی حکومت به مطالبات مردم، قیام بیست و چهار حوت، ویژه گی های قیام مذکور، نتایج و درس های که می توان از این قیام گرفت، می پردازد.
پیشینه قیام ها پس از کودتای ثور
به تاریخ 7 ثور 1357 هجری شمسی حزب دموکراتیک خلق افغانستان بر علیه محمد داود خان نخستین رئیس جمهور کشور کودتای نظامی کرد. پس از کشته شدن محمد داود با 18 تن از اعضای خانواده اش – که زنان و اطفال بی گناه را نیز شامل می شد – کمونیست ها به قدرت رسیدند. از فردای رسیدن به قدرت، رژیم کمونیستی دست به یک سلسله فعالیت ها و اصلاحاتی زد که در مغایرت با دین مقدس اسلام و رسم و رواج جامعه افغانی قرار داشتند.
در مقابل این نوع فعالیت ها و اصلاحات رژیم که به نحوی کاپی شده از ریفورم های اتحاد جماهیر شوروی وقت بود، جرقه های مخالفت با رژیم مذکور به شکل قیام های مردمی در گوشه و کنار کشور آغاز شد. دو روز پس از کودتای ننگین ثور مردم علاقه داری زیروک ولایت پکتیا دست به قیام علیه حکومت کمونیستی نورمحمد تره کی زد. در اول جوزا باشنده گان دره ویگل ولایت نورستان (که در آن زمان ولسوالی بود) علم مخالفت علنی را بر علیه حکومت بر افراشت که به تاریخ 26 اسد ولایت مذکور توسط قیام کننده گان فتح گردید.
به این ترتیب در 18 میزان شاگردان لیسه شهاب الدین در ولایت غزنی، در اول دلو مردم جلال آباد، در اول حوت سربازان و افسران فرقه ننگرهار، در 6 حوت مردم دره صوف سمنگان، در9 حوت مردم قریه سیلمی ولسوالی پشتون زرغون ولایت هرات و مردم ولایت فراه و در 21 حوت مردم ولایت ارزگان بر ضد حکومت دست به قیام زدند. که این زنجیره به تاریخ 24 حوت به ولایت هرات رسید و منجر قیام تاریخی 24 حوت گردید. قیام های که از آن در فوق تذکر است در جریان سال 1357 ه ش صورت گرفته است.
قیام های مردمی بر علیه رژیم کمونیستی پس از قیام 24 حوت هرات نیز به شکل سلسله وار دوام پیدا کرد که در کمتر از یک سال بعد از آن، قیام سوم حوت مردم کابل به وقوع پیوست. در سوم حوت 1358 هجری خورشیدی مردم شهر کابل با سر دادن نعره های الله اکبر مخالفت خویش را با رژیم دست نشانده و حضور نیروهای شوروی وقت در کشور، ابراز داشتند (لازم به یادآوری است که قشون سرخ شوروی به تاریخ 6 جدی 1358 هجری خورشیدی بنا بر دعوت سران جریان کمونیستی حاکم، به افغانستان تجاوز کرد و حفیظ الله امین را به قتل رسانیده و ببرک کارمل را به قدرت رسانید.)
نیروهای شوروی و رژیم کمونیستی از زمین و هوا بر ضد قیام کننده گان آتش گشوده و صدها تن را به خاک و خون کشاندند. این قیام در قلب حکومت کمونیستی (کابل) از یک طرف رژیم را تکان شدید داد و از جانب دیگر، سبب گردید که خاد (خدمات اطلاعات دولتی/سازمان جاسوسی حکومت) چشم خویش را برای گرفتاری مردم تیزتر کرده و دست خویش را برای شکنجه زندانیان قوی تر نماید.
چرایی قیام هرات
تقریبا تمام قیام های که در سراسر کشور به شمول قیام 24 حوت بر علیه رژیم های کمونیستی صورت گرفته علت های مشترک و یا مشابه دارد. در مورد اسباب قیام 24 حوت حرف های زیادی زده شده است. که عده یی آن عمیق و عده یی دیگر سست و بی بنیاد است. در میان این همه علل که ذکر می شود به نظر می رسد که سه مورد آن برجسته و قوی باشد. که در این جا به هریک به شکل اختصار پرداخته می شود:
فعالیت های ضد اسلامی رژیم: در این مورد جای هیچ شکی نیست که یکی از علت های اساسی قیام 24 حوت گفتارها و کردارهای ضد اسلامی عناصر بود که خود را انقلابی لقب داده و حکومت را توسط کودتای نظامی به دست آورده بودند. افغانستان کشوری است که تقریبا تمام باشنده گان آن پیرو دین مقدس اسلام می باشد. منسوبین حزب دموکراتیک خلق که در افغانستان به نام کمونیست ها شهرت یافتند، حتی قبل از به قدرت رسیدن شان نه تنها که حتی در ظاهر امر، به دساتر اسلام التزام نشان نمی دادند بل، به شکل عمدی و عملی در بسا از جاها حرف های ضد اسلامی را تبلیغ می کردند.
پس از این که کمونیست ها زمام امور افغانستان را به دست گرفتند. نه در پرتوکولات حکومتی برای اسلام جا باقی گذاشتند و نه هم از تبلیغ های رسمی و غیر رسمی بر علیه اسلام دریغ می کردند. در بیشتر موارد دیده شد که این کمونیست ها چه حرف های استهزا آمیزی را در حق دین مبین اسلام که نگفتند. که نمونه واضح آن حرف های تمسخرانه حفیظ الله امین دومین حاکم کمونیست در افغانستان بالای «بسم الله الرحمن الرحیم» است. این کار در رده های پایانی حزب به ویژه در مکاتب و دانشگاه ها شکل افتضاح را به خود گرفته بود.
ظلم و تعدی و تجاوز: دومین عامل قیام 24 حوت به این بر می گردد که رژیم کمونیستی افغانستان در برابر مردم، حتی بی گناه از هیچ نوع ظلم و تعدی و تجاوز دریغ نمی کرد. در زمان رژیم مذکور مردم از سوی آن ها به گروهای خودی و غیر خودی تقسیم شده که اولی مستحق مکافات و دومی هم مستحق مجازات بودند. خودی ها طرف داران انقلاب و غیر خودی ها ضد انقلاب لقب گرفته بودند. طوری که هر انقلابی توانایی مجازات غیر انقلابی را به شکل از اشکال داشتند.
هزاران نفر از مردم بی گناه که حتی در سیاست کاری نداشتند، زیر عناوین چون اخوانی، ارتجاعی، فیودال، خان، سردار، ضد انقلاب، شورشی، اشرار و امثالهم روانه زندان گردیدند. تعدادی از این مردم به ناحق زنده به گور گردیدند که نمونه های عینی این ظلم ها و تجاوزها در گورهای دسته جمعی که در سراسر کشور کشف می گردد می توان مشاهده کرد.
حکومت چنان فضای زنده گی را برای مردم تنگ ساخته بود که شبیه آن در جاهای دیگری دنیا کمتر دیده شده است. این حالت خفقان آور به سرعت زمینه را برای قیام های مردمی از جمله قیام 24 حوت مساعد ساخت.
ریفورم اصلاحی کمونیستی: سومین عامل قیام 24 حوت ریفورم های اصلاحی رژیم کمونیستی بود. کمونیست ها زمانی که به قدرت رسیدند خواستند که افغانستان را یک شبه و حتی پیشتر از اتحاد جماهیر شوروی وقت به آرمانشهر تخیلی کمونیستی برساند. به این خاطر یک نسخه از فعالیت های کمونیست های شوروی را خواستند در افغانستان بدون در نظرداشت پیش زمینه تطبیقی آن در معرض تطبیق قرار دهند. در حالی که شرایط فرهنگی و اجتماعی افغانستان تا روسیه از زمین تا آسمان تفاوت داشت.
تطبیق برنامه های اصلاحی حکومت کمونیستی با واکنش های متعدد مردم مواجه گردید، که در هیکل قیام های مردمی در سراسر کشور به ویژه در هرات تجسم یافت. در میان ریفورم های اصلاحی یکی هم ریفورم اصلاح معارف بود.
از این که کمونیست ها در جریان فعالیت های حزبی و حکومتی شان کورس های آموزشی، مکاتب و پوهنتون ها را به مراکز بدنام از لحاظ عقیده تی و فکری تبدیل کرده بودند، بسیاری از خانواده های بی سواد و کم سواد حتی حاضر نبودند که پسران شان غرض فراگیری علم و دانش به این مراکز بفرستند چه رسد به دختران و زنان شان.
در چنین جو و فضایی حکومت کمونیستی اقدامات را روی دست گرفت که به اساس آن زنان و دختران روستایی را حتی به شکل اجبار روانه کورس های سواد آموزی می نمودند. در کورس های مذکور هم فلسفه های مارکسیستی و لنینیستی که در تضاد آشکار با دین مقدس اسلام قرار داشتند به شکل افراط گونه یی از سوی اساتد نیمه بی سواد کمونیستی تدریس می گردید که این به هیچ وجهه برای روستایی ها قابل قبول نبود.
به تاریخ 9 حوت به تعداد 33 تن از باشنده گان قریه سلیمی ولسوالی پشتون زرغون ولایت هرات در حالی از سوی حکومت به قتل رسیدند که اجازه نمی دادند که زنان و دختران شان به زور به کورس های سوادآموزی برده شوند. تعداد از این افراد از طیاره به زمین انداخته شدند. گفته می شود که حادثه قریه سلیمی جرقه اولی قیام 24 حوت بود.
چرا بی اعتنایی؟
رژیم کمونیستی تا زمانی که با مقاوت سخت و شدید مردم افغانستان مواجه نگردیده بود، در برابر تمام خواست و مطالبات مشروع مردم هم از بی اعتنایی کار می گرفت. این بی اعتنایی به حدی بود که مردم عظیم افغانستان را با تمام داشته های مادی و معنوی اش تقریبا به هیچ حساب کرده بود. این که چرا کمونیست ها چنین می کردند به سه عامل بر می گردد:
از نظر ایمانی و فکری حکومت کمونیستی و مردم افغانستان در دو قطب مخالف قرار داشتند. از نظر کمونیست ها آنان عناصر مترقی و ملت افغانستان یک گروه ارتجاعی به حساب می آمد. به این صورت هر چیز خود شان مطلوب و هر داشته ی ملت مذموم بود. با در نظرداشت نکات فوق هیچ نوع پیوند ایمانی و فکری در میان حکومت و ملت موجود نبود و حکومت خود را خیلی بزرگ تر از آن می پنداشت که خود را ملزم به خواهشات ملت ی بکند که از نظر آنان کهنه فکری بیش نبودند.
کمونیست ها به این ایمان داشتند که چرخه رو به پیش رفت کمونیزم توقف ناپذیر است. این را جبر تاریخ دانسته و این آموزه را از فلسفه مارکس آموخته بودند. به این دلیل خود را نیازمند ملت نمی دانستند. این هم یکی از اسباب بی اعتنایی آن ها را نسبت به ملت فراهم می کرد.
سبب دیگری بی اعتنایی کمونیست ها نسبت به خواهشات ملت این بود که آن ها به شکل افراطی به حمایت و طاقت اتحاد جماهیر شوروی وقت باور داشتند. آنان از یک طرف باور داشتند که همیشه شوروی حامی شان خواهد بود و از جانب دیگر شوروی را قدرتی می دانستند که هرگز شکست نمی خورد و هر چه را می توان به بازوی نیروهای شوروی وقت به دست آورد.
در قیام 24 حوت چه گذشت؟
در یک سحرگاه بارانی 24 حوت 1357 ه ش مردم چند قریه که در نزیک شهر قرار داشتند، بعد از ادای نماز صبح آماده حرکت به سمت شهر هرات شدند. آنان چند روز قبل در برابر نیروهای حکومتی که می خواستند زنان را به زور به کورس های سواد آموزی ببرند مقاومت کرده بودند. قبل از این نیز 33 تن از باشنده گان قریه سلیمی ولسوالی پشتون زرغون به خاطر این که نمی خواستند زنان شان را به کورس های سواد آموزی بفرستند، از سوی نیروهای حکومتی به قتل رسیده بودند. تعداد از این افراد از طیاره به زمین انداخته شده بودند.
هسته قیام مردمی قبل از 24 حوت در داخل قریه ها و ولسوالی های مختلف گذاشته شده بود. چون فرامین و ریفورم های حکومتی مردم را در نهایت بیچاره گی قرار داده بود. حکومت می خواست زنان و مردان در کورس های سواد آموزی مختلط به درس های از نوع مارکسیستی – لنینیستی گوش فرا دهند، درس های مذکورکه در مغایرت تمام با دین آموزه های اسلامی قرار داشت، توسط نیمه بی سوادان کمونیست تدریس می گردید که شکل افتضاح را به خود گرفته بود.
چندین بار نیروهای حکومتی را که مسلح نیز بودند مردم از ولسوالی های هرات بیرون کرده بودند. و حتی چندین درگیری در میان مردم و نیروهای حکومتی صورت گرفته بود که تلفاتی نیز در پی داشت که حادثه قریه سلیمی نمونه واضح آن بوده می تواند.
گفته می شود که تعداد از متنفذین و علمای کرام ضرورت یک قیام عمومی را مورد بحث و مداقه قرار داده بودند. به تاریخ 19 حوت در ولسوالی غوریان، مردم در مقابل حکومت قیام کردند که این مقدمه ی شد برای قیام 24 حوت. هر چند گفته می شود طرحی برای قیام 24 هرات ریخته شده بود اما، این طرح برای بهار سال آتیه بود. از روز 22 حوت وضعیت شهر هرات در حالت تشنج بود، به حدی که معلمین مکاتب که از منسوبین حزب دموکراتیک خلق بودند در صنف درسی با اسلحه می آمدند.
در روز 24 حوت در کنار مردم ولسوالی ها مردم شهر نیز به قیام آغاز کردند. خبر این قیام به زودی در میان تمام شهروندان هرات دست به دست شد. حتی مردم از مناطق دور دست ولایت مذکور به طرف شهر سرازیر شده و با قیام کننده گان یک جا گردیدند. مردم با ابزارهای وطنی چون بیل، کلنگ، چوب و امثالهم بالای ادارات حکومتی حمله ور شدند. نخستین درگیری میان قیام کننده گان و نیروهای حکومتی در دروازه قندهار به وقوع پیوست. بیشترین تلفات را نیز مردم در این منطقه دادند. قیام کننده گان توانستند ساختمان ماموریت پولیس دروازه قندهار را تصرف کنند و در همین جا تعداد از اسلحه به دست قیام کننده گان افتاد.
پس از آن قیام کننده گان به سمت شهر هجوم آوردند و در منطقه پای حصار نبرد خونین میان حکومت و قیام کننده گان در گرفت. در این منطقه یک تانک حکومت سنگر گرفته بود و به هر طرف فیر می کرد و مردم هیچ وسیله ی برای از بین بردن این تانک نداشتند. حتی شاهدان می گویند مردم توانسته بودند بالای تانک سوار شوند ولی نمی توانستند از گلوله باری تانک جلوگیری کنند. تا این که سرانجام از جای مقدار تیل پیدا کردند و تانک را آتش زدند. ولی گفته می شود در این منطقه آن قدر اجساد قیام کننده گان افتاده بود که مردم مجبور بودند از روی نعش ها بگذرند.
با یک جا شدن تعداد از افسران نظامی با قیام کننده گان روزهای 25 و 26 حوت هم چنان در جنگ و نبرد میان مردم و نظامیان رژیم تیر شد و به گفته شاهدان در این دو روز هیچ از شدد جنگ کاسته نشد. و مردم بیشتری از ولسوالی های اطراف هرات به شهر آمدند. یک تعداد از افراد که در قیام 24 حوت شرکت داشتند و در دهات زنده گی می کردند می گویند: با آنان خبر رسیده که مردم در مقابل حکومت در شهر قیام کرده اند آنان نیز هرچه دم دست شان آمد با خود گرفته به سمت هرات روانه شدند. روزی شنبه 26 حوت 1357 ه ش تعداد از افسران نظامی فرقه 17 هرات با قیام کننده گان پیوستند. افسران نظامی که با قیام کننده گان یک جا شدند نخست سالون جلسات فرقه را که والی رژیم و تعداد افسران حزبی و چند مشاور روس در آن جلسه داشتند به توپ بستند و به تعقیب آن نبرد در داخل فرقه شعله ور شد ولی و بقیه افسران طرف دار رژیم از فرقه فرار کردند.
به تاریخ 27 و 28 حوت نیروهای کمکی رژیم از سوی قندهار به هرات آمدند. شاهدان می گویند که بر روی این تانک ها پرچم های سبز رنگ افراشته شده بود و خود سربازان و افسران همراهی این کاروان فریاد الله اکبر سر می دادند. مردم در مقابل این نیروها هیچ گونه مقاومتی نکردند تا این نیروها به نزدیک فرقه 17 رسیدند و حمله به فرقه آغاز گردید و به تاریخ 28 حوت فرقه دو باره سقوط کرد. یک تعداد از افسران در داخل فرقه کشته شدند و تعداد دیگری توانستند از این وضعیت جان سالم به در ببرند. رژیم وقت که قیام 24 حوت ضربه کشنده براندام سیاسی او وارد کرده بود بعد از سقوط قیام انتقام سختی از مردم گرفت.
هزاران تن در روزهای بعد دستگیر و سر به نیست شدند و در سال 1371 ه ش گورهای دسته جمعی در شمال شرق مزار خواجه عبدالله انصاری در میان کوه های که مشرف به فرقه 17 بوده کشف گردید که به اساس تخمین ها صدها تن از شهروندان هرات در آن جا در روزهای بعد از قیام 24 حوت دفن گردیده اند. بخش زیادی از این افراد در زمان دفن شدن زنده بودند. قیام 24 حوت در ظرف کمتر از یک هفته سقوط کرد. اکثر کسانی که در این قیام سهم بارزتر و رهبری کننده تری داشتند توسط رژیم و نیروهای ارتش سرخ شوروی وقت از بین برده شدند. مردم نیز در روزهای قیام و حتی بعد از آن کشته های زیادی دادند. به اساس چندین روایت در حدود24000 نفر به قتل رسیدند ولی در کنار آن این حرکت مردمی هراتیان باعث گردید که شعله های قیام ها به شدد گسترش یابد. و چندین قیام دیگر در گوشه و کنار کشور را رهبری و مدیریت کرد. و همچنان روند پیوستن شهروندان به گروهای جهادی را گسترش بخشید.
ویژه گی های قیام 24 حوت
تقریبا تمام واقعات تاریخی خورد و بزرگ که در جهان اتفاق افتاده است دارایی ویژه گی های بوده که آن را از سایر واقعات متمایز می سازد. قیام 24 حوت نیز از خود ویژه گی های دارد منحصر به فرد، که مطالعه آن نمی تواند عاری از جالبیت و آموزنده گی باشد.
اخلاص: نخستین ویژه گی قیام 24 حوت مخلصانه بودن آن به شمار می رود. در آن قیام هیچ کسی نه در پی دست یابی به قدرت بود و نه هم می خواست از این طریق کسب ثروت کند. انگیزه اصلی قیام این بود که مظالم و بی دینی رژیم کمونیستی را برچیده و به جای آن عدالت و دین داری را ترویج نماید. این چیزی است که هیچ کس در مورد قیام هرات نمی تواند از آن انکار نماید.
شهامت و شهادت: در قیام 24 حوت قیام کننده گان هراتی اوج شهامت را از خود به نمایش گذاشتند، طوری که نمی شود از آن بیشتر در عالم شهامت کاری کرد. همه می دانستند که حکومت تا دندان مسلح است و آنان هیچ چیزی قابل توجهی در دست ندارند، با آنهم در میدان آن مصاف نا برابر گام گذاشتند. و نیز اکثریت قیام کننده گان این را می دانستند که شهادت در کمین شان نشسته است. با وجود آن با آغوش باز از شهادت استقبال کردند.
مردمی و خودجوش: ویژه گی دیگری قیام مردمی و خودجوش بودن آن است. در آن روز تمام مردم هرات از هر قوم و مذهب و سمت و این و آن که بودند، در قیام شرکت کرده بودند. هیچ گروهی و تنظیمی در بر پای قیام مذکور نقش نداشت، بل، مردم به شکل خودجوش با انگیزه دینی که داشت قیام را برپا کردند.
خونین: قیام 24 حوت یکی از خونین ترین قیام های مردمی جهان به حساب می آید. در این روز 24 هزار نفر از سوی رژیم کمونیستی به قتل رسیدند. و هزاران تن دیگر پس از قیام توسط حکومت به شکل دسته جمعی اعدام گردیدند.
الگو: هر چند قیام 24 حوت هرات از سوی حکومت وقت به بی رحمانه ترین شکل سرکوب گردیده و به خاموشی گرائید. با آنهم به عنوان یک رهنما در قیام های بعدی و حرکت جهادی مسلحانه بر علیه حکومت های کمونیستی و متجاوزین شوروی وقت عمل کرد.
نتایج قیام
نتیجه نخستین قیام 24 حوت کشته شدن 24000 تن از قیام کننده گان بود. این صحنه به حدی درد آور است که هنوز هم پس از چهار دهه خواندن و نوشتن در مورد آن انسان های با درد و درک را زجر می دهد. پس از قیام شماری زیادی از باشنده گان هرات به جرم همکاری و یا تحریک قیام توسط تلاشی خانه به خانه دستگیر گردیده و راهی زندان و یا گور گردیدند.
قیام 24 حوت حکومت کمونیستی وقت را چنان شوک داد که فورا نورمحمد تره کی حاکم کمونیست از اتحاد جماهیر شوروی وقت درخواست ارسال نیروهای شوروی را کرد. شوروی ها که در پی بهانه بودند در اول با این درخواست و سایر درخواست های حکومت افغانستان جواب رد داده و در کمتر از یک سال دیگر به تاریخ 6 جدی 1358 ه ش نیروهایش را به افغانستان گسیل داشته و فاجعه بزرگی خلق کردند که هنوز هم دارد از مردم قربانی می گیرد.
سرکوب بی رحمانه قیام از یک طرف خون مردم را بر علیه رژیم به جوش آورده و سبب تحریک احساسات انتقام جویی ملت گردید از جانب دیگر روحیه مجاهدین را بلند برد. طوری که مجاهدین پس از قیام 24 حوت دانستند که می شود بر علیه نظام حاکم قوی ایستاد و مبارزه کرد.
قیام 24 حوت دو چهره را برای جهانیان به نمایش گذاشت. یکی چهره مظلوم ملت و دیگری چهره ظالم حکومت. اگر این قیام در جلب کمک های جهانی در حمایت از جهاد افغانستان نقش مستقیم نداشت، بدون شک که نمی شود از نقش غیر مستقیم آن در این امر، اینکار کرد.
پس از قیام 24 حوت شوروی ها و حکومت افغانستان خواستند تا در سیاست های شان در برابر مردم از نرمش کار گرفته و حمایت مردم را به دست بیاورند. خلقی ها جای شان را به پرچمی ها به شکل خون بار خالی کردند. شوروی در افغانستان تجاوز نمود. کارمل به جای امین در کرسی اقتدار تکیه زد. از همه مهم تر این که جهاد افغانستان مورد توجه جهانیان قرار گرفت. چون دنیا مطمین شدند که مردم افغانستان توانایی ایستادن در برابر ماشین برگشت ناپذیر کمونیزم را دارد.
درس های از قیام 24 حوت
اگر به قیام 24 حوت به دیده عمیق نگاهی انداخته شود، اندرزهای زیادی را می شود از آن استخراج کرد. که در این جا به برجسته های آن اشارات کوتاهی انداخته می شود:
وحدت و یک پارچه گی: در قیام 24 حوت مردم هرات چنان وحدت و اتحاد را از خود به نمایش گذاشت که همانند آن در دیگر جاها و مناطق کمتر دیده شده است. متاسفانه بعد از چهل دو سال از قیام هرات ما در وضعیت بدی از نظر وحدت و یک پارچه گی در کشور قرار داریم. اگر ملت افغانستان یک بار دیگر با اندرز از قیام 24 حوت همانند روزهای قیام مذکور یک دست و یک تن شود، بدون شک افغانستان به راحتی می تواند از این منجلاب بدبختی رهایی یابد.
انگیزه دینی: این انگیزه دینی بود که قیام 24 حوت را به وجود آورده و کاخ های استبداد و بی دینی حکومت های کابل و مسکو را به لرزه در آورد. این نکته به ما واضح می سازد که در وجود انگیزه دینی قدرت زیادی است که می شود توسط آن هر نوع فساد و تباهی را به شکست مواجه کرد. و از جانب دیگر، در افغانستان کثیرالاقوام تنها در محور دین می شود مردم را جمع کرد، همانند این که در قیام 24 حوت و در دوران جهاد انگیزه دینی باعث بسیج مردم افغانستان بر علیه حکومت کمونیستی کابل و نیروهای متجاوز شوروی گردیده بود.
اراده ملت: از قیام 24 حوت و دیگر مبارزات مجاهدین افغانستان این نکته واضح دانسته می شود که اگر ملتی اراده کند زنده بماند و در این راستا آماده قربانی باشد، هیچ قدرتی نمی تواند آن را از بین ببرد.
سازنده گی: اگر قدرت که در راستای ظلم زدایی و کفر شکنی در قیام 24 حوت بسیج شده بود. اگر در عصر ما در عرصه سازنده گی با همان انگیزه ایمانی بسیج شود. در این شکی وجود ندارد که افغانستان را از هر حیث به سمت تغییر مثبت در حرکت خواهد آورد و میراث جاویدانه یی را به آینده گان خواهد گذاشت.
صلح: افغانستان بیش از هر زمان دیگر به صلح نیاز دارد. در این کشور درد و غم چهل و دو سال می شود که خون ریخته می شود. جنگ نزدیک به همه چیز خوب را از ما گرفته است. پس از سال ها جنگ در حال حاضر امیدها برای برای آمدن صلح در کشور بیشتر شده است. توافق نامه ی میان امریکا و طالبان در سال گذشته در قطر به امضا رسید. هیئت های مذاکره کننده دولت افغانستان و تحریک طالبان چندین مذاکرات را در دوحه پایتخت کشور قطر به انجام رسانیدند.
تلاش ها برای صلح در کشور در همه سطوح بیشتر شده است. قرار است در ماه های آینده نشست های پیرامون صلح در مسکو و استانبول (روسیه و ترکیه) برگذار گردد. اگر ملت افغانستان همانند قیام 24 حوت و دوران جهاد در راستای آوردن صلح در کشور باانگیزه ایمانی و خالصانه بسیج شود، هیچ قدرتی نمی تواند مانع آمدن صلح در کشور عزیز و رنج دیده ما شود.
منابع
1 – طنین، ظاهر؛ افغانستان در قرن بیست؛ سال چاپ 1384؛ نوبت چاپ دوم؛ ناشر: محمد ابراهیم شریعتی افغانستانی.
2 – کامکار، د.جمیل الرحمن؛ کرونوژی حوادث تاریخی افغانستان؛ سال چاپ: 1382؛ نوبت چاپ دوم؛ ناشر: بنگاه انتشارات میوند، کتاب خانه سبا.
https://www.google.com/amp/s/www.eslahonline.net/2021/03/11/24hoot/amp/
https://8am.af/24-hot-arise-afghanistan/
http://www.dailyafghanistan.com/opinion_detail-jp&sourceid=chrome-mobile&ie=UTF-8
https://www.afghanpaper.com/nbody.php?id=162617