چگونه از تأثیرات منفی ایام قرنطینه در درون خانواده در امان بمانیم؟

شرایط کنونی کرونایی سبب گردیده است که افراد در ایام قرنطینه خانه گی ساعات زیادی را در کنار خانواده های شان باشند. واژه قرنطینه نشان دهنده یک وضعیت طبیعی نیست، و افراد را در یک وضعیت غیر طبیعی و غیر قابل تصور قرار داده است. همانگونه که بالای اوضاع سیاسی، اقتصادی و اجتماعی کشورها اثر گذاشته است، قرنطینه بالای روابط افراد در درون خانواده ها نیز تاثیرات قابل ملاحظهٔ داشته است.

این تاثیرات به نحوه ی دید و مدیریت افراد خانواده ارتباط دارد، که از آن منحیث فرصت بهره مند می شوند ویا هم می گذارند که به چالشی مبدل گردد. به خاطر جلوگیری از تاثیرات منفی ایام قرنطینه، اعضای خانواده نیاز به فضای آرام و صمیمی دور از استرس در کنار همدیگر دارند. تحلیل حاضر بر همین محور تمرکز دارد.

تاثیرات منفی کرونا بالای روابط خانواده

قرنطینه یعنی سپری کردن روزهای بیشتر نسبت به روزهای معمول گذشته با اعضایی خانواده می باشد. این بیان کننده این موضوع است که در کنار مثبت بودن تاثیرات منفی نیز برای خانواده ها دارد.

دربعضی جوامع؛ ایام قرنطینه سبب بالا رفتن گراف اختلاف میان زنان و شوهران شان گردیده است. در در ایران مدیر کل اداره و مشاور اجتماعی طی گزارش بیان نموده که اخیراً آمار اختلافات اجتماعی بین زوجین، سه برابر افزایش یافته است. همچنان نهادهای مدافع حقوق مدنی در فرانسه نیز از بالا رفتن آمار خشونت ها در دوران قرنطینه هشدار می دهند. به گفته کریستف کاستنر، وزیر کشور فرانسه آمار موارد خشونت خانه گی تنها در پاریس ۳۶ درصد رشد داشته است. کشور چین بعد از کمرنگ نمودن قرنطینه شاهد لیست طویل از زوج های که خواستار طلاق اند گردید. این موضوع بیان می کند که وقتی در مدت زمان طویل بدون مدیریت زمان و استفاده از فرصت ها خانواده ها در کنار هم قرار می گیرند شاهد تفاوت های بیشتر میان هم می شوند.[1]

کودکان نیز در شرایط کنونی بخشی از انرژی که قبلا در بیرون از خانه مصرف می کردند آن را نیز با خود به خانه آورده اند، این موضوع نیز تاب و تحمل خانواده ها را کم ساخته است و سبب بروز اختلافات در میان خانواده می گردد. افغانستان از جمله کشورهای است که اکثریت فامیل ها بزرگ بوده، زندگی مشترک با هم دارند. بسیار اختلافات بحث و جدل ایجاد شده نیز روی همین مورد در خانواده ها صورت می گیرد.

خانواده های افغان، علاوه بر مشکلاتی که قبلاً داشته اند، این روز ها شاهد تعطیلی کسب و کارهای شان نیز هستند، از دست دادن شغل یعنی مقابل شدن با مشکلات فراوان مالی برای سرپرست های خانواده ها که اغلب هزینه مالی را بر دوش دارند، موجب به وجود آمدن اضطراب و تشویش در آنها می شود.

اکثر خانواده ها محافل و مراسم خوشی خود را که قبلاً در نظر داشتند، بنابر وضعیت موجود به مدت نامعلوم به تعویق انداخته اند که این کار سبب تولید فشار اضافی و احیاناً باعث خرابی روابط میان فامیل دختر و پسر می گردد.

افزایش مسئولیت مادران در حفظ سلامتی اعضای خانواده سبب گردیده است که زحمت شان دو چند گردد. محافظت از اعضای خانواده به ویژه در موقع که فرزندان بیرون از خانه هستند، به دغدغهٔ فکری مادران مبدل شده است. با وجود اینکه توصیه های بسیاری برای نوجوانان فامیل صورت می گیرد، اما کمتر به توصیه های صحی توجه می کنند.

از لحاظ اقتصادی نیز، وضعیت موجود کرونایی بر تمام خانواده ها تاثیرات منفی خود را دارا می باشد، ولی خانواده هایی که امید شان به آینده کمتر و یا هم تحت فشار اقتصادی و مالی قرار دارند بیشتر متأثر گردیده اند.

تاثیرات مثبت کرونا بر روابط خانواده ها

با پیشرفت بشر و دسترسی به تکنولوژی های جدید و با روی کار آمدن شبکه های مجازی ارتباط بین خانواده ها، نسبت به گذشته ها کمرنگ تر شد. این وضعیت سبب بی میلی وعدم صمیمیت ناخواسته میان اعضای خانواده ها گردید. شاید اولین تأثیر مثبت ویروس کرونا با قرنطینه خانه گی تقویت روابط فامیلی و اعاده ی صمیمیت به خانه ها باشد. کرونا خانواده ها را دوباره دور هم جمع کرد و با ایجاد فرصت گفتگو و ارتباط و رفع مشکلات در بین اعضای خانواده توانسته، صمیت بین خانواده ها را زنده کند. در بسیاری از جوامع فردانیت به حدی غلبه نموده بود که اعضای خانواده ی واحد، نشست و گفتگو با هم را از اولویت های خود بیرون نموده بودند، اما بحران کرونا؛ بودن در کنار خانواده را دوباره در اولویت انسان ها قرار داد.

در شرائط قرنطینه اعضای خانواده ساعت های دراز در کنار هم بوده مشترک به بسیار فعالیت ها می پردازند، همکاری در نظافت منزل، تعمیر وسایل، تغیر دکوریش خانه، همکاری در آشپزی وغیره، مصروفیت هایی است که اعضای خانواده را گرد هم می آورد. همچنان کرونا در خانواده ها فرصت برای ایجاد وشکوفایی استعداد های نهفته را ایجاد نموده است، بسیاری از اعضایی خانواده ها را مصروف کار های نموده است که قبلا بنابر مشغولیت های بیرون از خانه، از آن دور مانده بودند. به باور بعضی روان شناسان؛ در کنار هم بودن و شرکت آقایان در کارهای خانه از نتایج مثبت کرونا است، آنها با بودن در خانه توانستند که از شرایط خانه آگاهی حاصل نموده و خانم های شان را بیشتر درک نمایند.

مادرانی که بنابر مشکلات متفاوت همانند مشکلات مالی مجبور به رها کردن فرزندان و رفتن به سوی وظیفه شده بودند، فرصت این را یافتند که با فرزندان خود وقت کافی سپری نموده و از اوضاع آنها با خبر گردند. همچنین پدران خانواده برای شرکت در فعالیت روز مره فرزندان خود وقت بیشتری را بدست آورده اند. والدین در کنار این که با فرزندان خود وقت سپری می نمایند به همدیگر خود روحیه می دهند این سبب محکم شدن روابط فامیل گردیده و اعتماد به نفس را افزایش می دهد.

کرونا اگر در بیرون از خانه موارد بسیاری از فامیل ها را با چالش مواجه ساخته است، سبب مدیریت بهتر امور اقتصادی در داخل فامیل ها گردیده است. حالا هر فامیلی می کوشد تا از مصارف غیر ضروری پرهیز نموده از اسراف جلوگیری نمایند. علاوه بر این، قرنطینه در ماه مبارک رمضان سبب گردیده که خانواده ها فرصت کافی برای عبادات جمعی مانند نماز جماعت، تلاوت قران و دعا و نیایش بدست آورند، در حالیکه قبلا بیشتر خانواده ها تجربه این فعالیت ها را نداشته اند.

اعضای خانواده به خصوص فرزندان فامیل در عوض ۲۴ ساعته در فضای مجازی، در کناز سایر افراد خانواده می توانند به طریقه های مختلف مانند: ورزش کردن، خواندن کتاب و مجلات، قصه گویی، بیان خاطره ها، باغبانی، آموزش، آشپزی و… مهارت های متفاوت را تجربه نمایند. اکثریت جوانان و نوجوانان در خانواده ها متوجه شده اند، که خواب غیر منظم و بیش از حد، روز های بی برنامه واقعا خسته کن و بی هدف است بیشتر کوشش کنند روزها و ساعت های خود را در آموزش و سر به راه نمودن فعالیت ها خانه سپری نمایند.

ویروس کرونا با قرنطینه ی که ایجاد نموده است، تجربهٔ غیر قابل پیش بینی را برای افراد و خانواده ها ایجاد نموده است، با مدیریت درست می توانیم از آن بهرمند شویم.

مدیریت بهتر کانون خانواده در ایام قرنطینه

انسان ها پنج محرک اصلی در زندگی دارند، این محرک ها شامل نیاز به زنده ماندن، نیاز دوست داشتن، نیاز به قدرت، نیاز به آزادی و نیاز به تفریح می باشد. ویروس کرونا برای بشریت رسیدن به این محرک ها را محدود گردانیده است، آزادی و امنیت قبل را ندارند، فرصتی تفریح را بیشتر در خارج از خانه جستجو می گردید، از دست داده اند، ناتوانایی هایش را برایش ظاهر نموده است… پس باید این محرک ها را در فامیل ایجاد نماییم به همدیگر احساس اهمیت و دوست داشتن را دهیم، با در کنار هم بودن می توانیم نشان دهیم تمام این محرک ها را شخص می تواند در فامیل داشته باشد.

وبای کرونا خانواده ها را به اجبار رضا دور هم جمع کرده است، ولی موضوع اساسی این است که چگونه این فضای پر چالش را در درون خانواده به فرصتی خوب جهت تحکیم خانواده مبدل سازیم؟ این حالتی است که برخلاف خواست ما پیش آماده، و راه فرار از آن وجود ندارد. در چنین شرائطی باید هریک از ما بکوشیم تا در خانواده های خود اعتماد و آرامش ایجاد نماییم نه اینکه عامل تحت فشار قرار دادن بیشتر خانواده های خود گردیم. از غرزدن ها و جنجال های که انرژی خود و طرف مقابل ما را ضایع می گرداند، صرف نظر نموده از صبر و حوصله ی بیشتر استفاده نماییم.

یکی از چالش های جامعه ی ما این است که ما قبلا میان اعضای فامیل فعالیت مشترک نداشته ایم و این موضوع سبب می گردد یکی از اعضایی فامیل از کار خسته گردد و دیگر آن از بی مصروفیتی خلق تنگ شود. به همین خاطر باید در ایام قرنطینه فرصت فعالیت های مشترک میان اعضایی خانواده را ایجاد نماییم. به خصوص؛ اعضای مرد فامیل که قبلاً کمتر در امور خانه سهم می گرفتند؛ در ایام قرنطینه باید در امور خانه به حد کافی سهیم گردند.

در میان اعضایی فامیل باید تعامل منطقی وجود داشته باشد، در واقع غصه خوردن، انداختن تقصیر به گردن دیگرانو… نه تنها کمکی به کاهش مشکلات نمی کند بل خود سبب ایجاد استرس های جدید می گردد. اگر اطفال با انرژی کودکانه خود اوضاع را برای ما تنگ می نماید کوشش کنیم برای شان مصروفیت ایجاد نمایم، امروز بهترین فرصت برای ما وجود دارد که تربیه اطفال خود را از تلویزیون، کوچه و بازار و افراد که شناخت کافی از آنها نداریم جمع کرده بدست خود بگیریم. این زمانی است که باید برای عبور موفقانه در شاهراه زندگی مهارت های جدید کسب نماییم.

بهترین راهکار این است که خانواده ها با آموزش های مجازی، خواندن کتاب ها و آموختن فعالیت های جدید مهارت های زندگی را بیاموزند و با دانش و توانمندی علمی بر اختلالات خویش فایق آیند. برخی از این مهارت ها باید آمادگی به خاطر قبول مشکلات آینده باشد، چون جهان بعد از کرونا رنگ متفاوت خواهد داشت.

خانواده های موفق همیشه از در کنار هم بودن لذت می برند در حالت های دشوار روحیه و اعتماد به نفس همدیگر را تقویت می نمایند. اعضای خانواده هر کدام خلق و خوی خاص خود را دارند سرپرست خانواده می توانند با مدیریت درست، بحران کرونا را برای هر یک اعضایی خانواده به فرصت مبدل نماید.[2]

======================================================================