تحلیل هفته
شماره: 31 (از 4الی 10جوزا 1392 هـ ش)
افغانستان در هفتۀ که گذشت!
ادامه تظاهرات استادان و محصلين پوهنتون كابل در مخالفت به فيصله حكومت مبني بر بركناري رئيس و يك استاد فاكولته علوم اجتماعي از جمله موضوعات مهم هفته قبل بود. به نظر شماري تحليل گران، حكومت در قضيه مذكور بسيار عجولانه تصميم گيري نموده است و اكنون به مشكل ميتواند آنرا تلافي نمايد. اتهامات وارده بر استادان فاكولته علوم اجتماعي بايد از طرف يك مرجع بيطرف بررسي و ريشه يابي ميگرديد وبه اساس آن تصميم درست اتخاذ ميشد.
استاد فريور: پوهنتون كابل به عنوان پوهنتون مادر، در محراق توجه كشور هاي مختلف منطقه اي و جهاني قرار دارد!
صدها تن از محصلين و استادان پوهنتون كابل در اعتراض به برکناری رئیس و یک استاد فاكولته علوم اجتماعی توسط دولت به درخواست يكتعداد از محصلين كه قبلاً اعتصاب كرده بودند، راهپیمایی کردند.
معترضان خواست هاي مختلف دارند از جمله تقرر دوباره استادان بركنار شده و بركناري وزير تحصيلات عالي.
در اين مورد محترم خواجه محمد موسي فريور استاد در فاكولته حقوق و علوم سياسي پوهنتون كابل، در مصاحبه اي اختصاصي كه مركز مطالعات با آنها داشت، چنين ابراز نظر كردند:
“در اين شكي نيست كه افغانستان آبستن تحولات مختلف است. در افغانستان 48 كشور نيروي نظامي دارد و همچنان كشمكش هاي سياسي با 6 همسايه كه داراي منافع مختلف هستند، وجود دارد. متأسفانه ما محكوم به زندگي مشترك هستيم و بخواهيم و نخواهيم كشور هاي مذكور در افغانستان منافع مشروع و نامشروع دارد. هر كشور ميخواهد در افغانستان، حلقات و اشخاص معين را مورد حمايت و عنايت قرار دهد و به اقتضأ منافع مشروع و غيرمشروع خويش ميخواهند در افغانستان اثر و رسوخ داشته باشند و اگر ما از اين حالت انكار كنيم به اين معني است كه ما جامعه شناسي سياسي افغانستان را درست مطالعه نكرده ايم. در اين شكي نيست كه افغانستان نيز بايد از عين قدرت برخوردار باشد و بتواند منافع مشروع خود را در كشور هاي مختلف همسايه تأمين نمايد.
پوهنتون كابل به عنوان پوهنتون مادر، در محراق توجه كشور هاي مختلف منطقه اي و جهاني قرار دارد و ميخواهند كه در اين جا سرمايه گذاري كنند. حلقاتي معيني در افغانستان نيز هستند كه آبشخور آنها منابع خارجي است كه حمايت سياسي، اقتصادي و مالي را از آنها انجام ميدهند و امكانات لازم را بطور مستقيم و غير مستقيم به دسترس آنها قرار ميدهند. آنها در افغانستان مؤسسات نشراتي و طباعتي، شبكه تلويزيوني، راديو، اخبار، جرايد و مجلات دارند و آنها ميخواهند به وسيله همين رسانه ها بر افكار و قضاوت عامه افغانستان تأثير داشته باشند.
به ارتباط اتهام كه به رهبري و استادان فاكولته علوم اجتماعي توسط محصلين فاكولته مذكور كه از قوم هزاره بودند وارد شد، هيچگونه تحقيق صورت نگرفته و پيش داوري ها صورت گرفته است. از نظر قوانين ملي و بين المللي فرد متهم الي حكم محكمه نهايي برئ الذمه است. به نظر من حكومت بسيار عجولانه در مورد دو تن از استادان فاكولته علوم اجتماعي تصميم گرفت و بعداً متوجه شد كه يك تصميم كاملاً اشتباه بود و اكنون آنرا به مشكل ميتوانند تلافي كنند. من نيز به عنوان يك استاد، مخالف اين تصميم هستم. اتهامات وارده بر استادان مذكور بايد از طرف يك مرجع بيطرف و بطور بيطرفانه بررسي و ريشه يابي گردد كه آيا اتهامات واقعيت دارد و يا قضيه به حلقات خاص ارتباط دارد. نبايد به اساسيك اتهام كه به اثبات نرسيده و طي مراحل نشده است، با سرنوشت استادان بازي صورت بگيرد. طبعاً تصميم كه حكومت گرفت، بر روحيه استادان و محصلين پوهنتون كابل اثر گذار بود و به نظر من اعتصاب محصلين و استادان فاكولته علوم اجتماعي و سائر فاكولته ها حق مسلم ايشان است و حق دارند به اين گونه اعتراض مدني مبادرت بورزند اما تعطيل دروس پوهنتون به نفع افغانستان و منافع علياي آن نيست و بايد حكومت مداخله نمايد و به قضيه از مجراي قانوني رسيدگي نمايد نه از مجراي سياسي. و اگر اين قضيه از ساحه پوهنتون بيرون كشيده شود، انتخابات آينده افغانستان را تحت شعاع قرار خواهد داد. بحث قوميت بحث متعفن است و هر كسي كه در عقب اين مباحث است دشمن منافع علياي اسلام و افغانستان است. نبايد به مباحث قومي اجازه و مجال داده شود و بايد جلو اشخاص و جهات كه ميخواهند از اين اوضاع آشفته بهره برداري نمايند، گرفته شود.
به نظر من گمشده جامعه ما حاكميت قانون است. به عنوان يك مسلمان ما بايد حاكميت قانون الله را بپذيريم. در روشنايي حاكميت قانون است كه ما ميتوانيم يك زندگي قانونمند داشته باشيم. امور اكادميك پوهنتون نيز در روشنايي حاكميت قانون ميتواند درست تنظيم شود و از مداخله هاي نامشروع باند هاي مافيايي قدرت در امور پوهنتون ها جلوگيري صورت گيرد”.
دكتور وزين: با مطرح نمودن مسائل قومي، ميخواهند توجه ملت را از قضاياي مهم دور بسازند!
كلمات دانشگاه و پوهنتون در قانون تحصیلات عالی، تصويب اين قانون را تعويق انداخت.در طرح قانون مذكور تنها كلمه پوهنتون ذكر شده بود اما شماري از وكلا خواستار گنجانيدن كلمه دانشگاه نيز شدند. اختلاف مذكور باعث شد كه يكبار ديگر تصويب قانون تحصيلات عالي به تعويق بيفتد.
محترم دكتور فضل الهادي وزين، كارشناس مسائل سياسي در اين باره چنين ابراز نظر كردند:
“مشكلی كه در پارلمان از اين ناحيه وجود دارد و مشغول شدن عده اي از وكلا در مباحث (كلمه دانشگاه و پوهنتون) كه اصلاً داراي اهميت نيست، نمايانگر چند مشكل اساسي است:
اول نقش يكتعداد از افراد مخرب و آنهايي است كه با استفاده از مسائل قومي، زباني، سمتي و نژادي ميخواهند بازار سياست خود را گرم نمايند و از احساسات پاك يكتعداد مردم افغانستان سوء استفاده مي نمايند.
دوم اينكه افراد كه به مرض تعصبات و تبعيضات قومي و نژادي دچار هستند، در بعضي رده هاي بالاي تصميم گيري چه در پارلمان و چه در سائر ارگان هاي حكومت رخنه كرده اند و با استفاده از نفوذ و تأثيري كه دارند، ميخواهند در اين كشور فتنه بيافرينند و وضعيت كه از نظر سياسي، امنيتي و اجتماعي بي ثبات است، بي ثبات تر بسازند.
سوم اينكه متأسفانه به اساس عوامل مختلف و توسط دست هاي مختلف در داخل و بيرون، تلاش ها جهت خدشه دار ساختن وحدت ملي افغانستان و تضعيف روحيه اخوت و همبستگي ملت مسلمان افغانستان از هر قوم و نژاد و زبان، جريان دارد و هميشه در اوقات معين و بر هه و مقطع زماني مشخص، فتنه هاي جديد آفريده ميشود كه مردم به آن مصروف شوند.
چهارم اينكه در حقيقت كساني كه دست به ايجاد چنين مشكلات ميزنند، قادر هستند در مراحل بسيار حساس، انظار و توجه مردم را از قضاياي بسيار حساس و سرنوشت ساز دور نموده تا ملت قضاياي مهم خويش را فراموش نمايد.
پنجم اينكه بالا گرفتن اين گونه مباحث در پارلمان، حيثيت افغانستان را در سطح ملي و بين المللي زير سؤال ميبرد و اين در حقيقت يك توهين است به ملت و پارلمان افغانستان. در اصل يك وكيل داراي وقار و حيثيت ميباشد، وكيل پارلمان دانش دارد و تحمل پذير است و آينده نگر است و يك وكيل در حقيقت از ملت افغانستان نمايندگي ميكند. وكلاي كه مشغول اينگونه مباحث هستند در حقيقت محدود به دايره هاي تنگ قومي باقي ميمانند. وجود اين گونه افراد در پارلمان براي آينده وحدت و حاكميت ملي افغانستان يك خطر است.
اگر به اين قضيه از ديد اسلامي و انساني ديده شود، زبان صرف وسيله افهام و تفهيم است و هيچ زبان از ديگرش بهتر نيست و اهل هيچ زبان برتري ندارد بر اهل زبان ديگر. پس نبايد در قسمت كاربرد يك كلمه تبعيض صورت بگيرد و نبايد به هر موضوع رنگ قومي داده شود”.
د لوړو زده کړو قانون بیا هم تصویب نه شو!
ذاکر جلالي- ليكوال
د تېرې اوونۍ په سر کې د شنبې په ورځ ولسي جرګې ته د لوړو زده کړو قانون د تصویب لپاره استول شوی و، چې د «دانشګاه/پوهنتون» د مسئلې له امله یې تصویبېدا وځنډول شوه. دا قانون پینځه کال مخکې هم له همدې امله نه و تصویب شوی. د مسودې په دري متن کې هم پوهنتون کارول شوی و، چې د ځینو استازو له نیوکې سره مخ شو. دغو استازو استدلال کاوه، چې ښايي په دري کې د پوهنتون او پوهنځي د کلمو دري ژباړې (دانشگاه، دانشکده) وکارول شي. یو شمېر نور استازي بیا له دې وړاندیز سره مخالف وو. د دغو استازو استدلال دا و، چې «پوهنتون» او «پوهنځی» «ملي مصطلاحات» دي، چې د اساسي قانون په شپاړسمه ماده کې يې پر ساتنې ټینګار شوی دی.
«ملي مصطلاحات» کوم دي؟
د افغانستان د اساسي قانون د دري او پښتو متن په شاړسمه ماده کې د «ملي مصطلحاتو» پر ساتنې ټینګار شوی دی؛ خو په قانون کې د «ملي مصطلاحاتو» لپاره روڼ، سپین او څرګند تعریف نه دی شوی. له همدې امله د «ملي مصطلاحاتو» کلمه ناجوته ده. له بلې خوا د افغانستان د اساسي قانون په انګرېزي متن کې –تر کومه ځایه چې ما وکتل- بیا په شپاړسمې مادې کې «ملي مصطلاحات» نه دي یاد شوي. داسې ښکاري، چې له دغې مسئلې سره تر ډېره سلیقه‌يي چلند کېږي. په دې معنا، چې دواړه لوري د دې پر ځای چې په دغه بحث کې علمي او مسلکي شخصیتونو ته مخه کړي، په خپله خوښه نظر ورکوي.
دلته لږ تر لږه یو لوری له احساساتو او جذبو کار اخلي. دا مسئله په بشپړ ډول یوه علمي او ادبي مسئله ده، ښايي وړ او مسلکي خلک پرېکړه وکړي. مګر یو شی چې څرګند دی، هغه د «ملي مصطلحاتو» تر نامه لاندې یو شمېر پښتو کلمات پر دري تپل کېږي. د بېلګې په ډول د «دانشگاه» یا «دانشکده» له کلماتو سره د یو شمېر استازو مخالفت. دغه ډله استازي «دانشگاه» او «دانشکده» ایراني کلمات ګڼي، د دوی په نظر «دري» او «فارسي» دوې بېلې ژبې دي. لکه څنګه چې مخکې وویل شول، دغه مخالفتونه له احساساتو او جذبو سره مله وو. موږ په خپله دري کې د «دانش» مختاړی او د «گاه» وروستاړی په مختلفو ځایونو کې لرو، چې بې له مخالفته کارول کېږي. موږ د «گاه» وروستاړی ډېری وخت د زمان او مکان د ښودلو لپاره کاروو، لکه «شامگاه»، «صبحگاه»، «پرورشگاه»، «لشکرگاه»، «جایگاه» او داسې نور…. مګر یوازې د «دانشگاه» په کارولو کې بیا مخالفتونه راپورته شي!
په نننۍ نړۍ کې د هرې ژبې د پرمختګ لپاره ډګر پرانیستی دی، د پښتو پرمختګ ښايي دري ته خنډ ونه ګرځي او همداسې د دري پرمختګ پښتو ته خنډ ونه ګرځي. پر دري د «پوهنتون» او «پوهنځي» تپل هېڅکله د پښتو د پرمختګ لامل نه کېږي، بلکې د دغو دوو ژبو د ویونکو ترمنځ واټنونه لا پسې پراخوي. د دې پر ځای چې د یوې ملي اجماع په لور ولاړشو، موږ د اختلافاتو خلیج لاپسې پراخوو. دغه وړ مسایل ښايي همداسې په څرګند ډول مطرح شي، تر څو وتنلارو ته ورسېږو. په پای کې ښايي دا اصل هم پښتانه او دري لیکوال په پام کې ونیسي، چې دري او پښتو دوې سره بېلې ژبې دي، موږ نه شو کولای د هېڅ یوې ژبې کلمات پر بلې هغې د «ملي مصطلحاتو» په نامه وتپو.
———————————————————————————————————————————————-