به مناسبت روز جهانی صحت

عکاشه نثار: همکار تحقیق در مرکز مطالعات استراتیژیک و منطقوی

وایروس کرونا نشان داد که امادګی های صحی در جهان؛ در حد مطلوب نمی باشد

روز جهانی صحت از سوی سازمان جهانی صحت هر سال به تاریخ ۷ اپریل مطابق ۱۸ حمل که مصادف است به روز ایجاد این سازمان در سال ۱۹۴۸م مطابق به ۱۳۲۷ هـ .ش برگزار می گردد. در سازمان صحی جهان ۱۹۳ کشور جهان عضویت دارد[1]. هدف از برگزاری روز جهانی صحت عبارت از بالابردن سطح آگاهی مردم نسبت به صحت و سلامتی شان است. سازمان مذکور، در این روز برای تمام بخش صحی جهان تاٌکید می کند که روی ساختار صحی مستحکم، مدیریت سالم، تداوی با هزینه قابل پرداخت، دسترسی به ادویه جات و سامان آلات طبی و افزایش سالانه کافی کارمندان صحی تعلیم یافته … در کشورهای خود کار نمایند و در مورد، نظریات و پیشنهادات به کشورها ارایه می کند [2].

سازمان صحی جهان راجع به این روز می گوید: روز جهانی صحت صرفاً در مورد شستن دست ها ویا هم خوردن غذای سالم نیست. این روزی است که در سراسر جهان توسط دولت ها و سازمان های بهداشتی غیر دولتی با تمرکز برای ارتقاء عادات و زندگی سالم تر، افزایش امید به زندگی افراد، فعالیت های سازمان یافته، تعهدات و برنامه های حمایتی مانند جلسات توجیهی برای سیاستمداران، نمایش های اطلاعاتی برای کودکان و نوجوانان، راهپیمایی های عمومی برای رساندن پیام و همچنین دسترسی آسان برای آزمایش های طبی صورت می گیرد. در این روز مباحث و موضوعات مرتبط به صحت عامه، نمایشگاه های هنری، مقالات طبی،اهدای جوایز برای داکتران … قابل قدر است. این روز ویژه به یک اقدام جمعی به هدف حمایت جهانی از صحت و سلامتی مردم می باشد.[3] بودجه سالانه سازمان صحت جهان در حدود سه میلیارد دالر است که تقربیاُ یک چهارم آن توسط اعضاء و بقیه توسط کمک های داوطلبانه تأمین می شود.

روز جهانی صحت سازمان صحی جهان را کمک می کند که دید وسیع تر راجع به وضعیت صحی جهان پیدا نماید و این که صحت عامه با کدام فرصت ها و چالش ها مواجه می باشد. روز جهانی صحت توسط دولت های مختلف و سازمان های غیر دولتی در مورد صحت عامه و موضوعات صحی عمومی برگزار گردیده و آنها فعالیت های را برای پوشش صحی جهانی ترتیب داده فیصله ها و گزارشات خود را توسط شورای جهانی صحت در دسترس همه قرار می دهند.

روز جهانی بهداشت یکی از هشت کمپاین رسمی است که توسط سازمان صحی جهانی در کنار روز جهانی سل، هفته ایمن سازی، روز جهانی ملاریا، روز جهانی عدم استفاده از دخانیات، روز جهانی ایدز، روز اهدای خون، و روز جهانی هیپاتایت(در موردش در داخل قوس معلومات داده شود شاید تعداد از خوانندگان اصلا ندانند که هیپاتایت چه است همانند من) مشخص شده است.

روز جهانی صحت یک فرصت بسیار خوب برای بالا بردن سطح آگاهی، درک موارد صحی و پیشتبانی از اقدامات صحی از جامعه به مرحله بین المللی می باشد. در طول سال های گذشته روز جهانی صحت تحت شعارهای متفاوت برگزار گردیده است. شعار امسال این سازمان اتصال جهان برای مقابله با ویروس کرونا می باشد. تحت این شعار مجموعه ای از سازمان های متفاوت جهان هم از دولتی و غیر دولتی در صدد ایجاد انگیزه و بسیج مردم برای مقابله با ویروس کرونا می باشند. سیاست مداران، آگاهان مسایل دینی، سخن وران، ورزش کاران، هنرمندان و … پیام ها و کمک های مادی و معنوی خود را برای بالا بردن روحیه و انگیزه مردم در حفظ سلامتی شان برای اشتراک در شعار سازمان صحی جهان (اتصال جهان برای مقابله با کرونا) فعالیت می نمایند[4].

وضعیت صحی در افغانستان

جهت که در مقابل صحت افغانستان مسئول است وزارت صحت عامه کشور می باشد. مأموریت این وزارت عبارت از وقایه بیماری، دستیابی به کاهش قابل ملاحظهٔ در میزان مرگ و میر، رسیدگی به حقوق شهروندان از طریق دسترسی و استفاده از خدمات صحی، تغذیه با کیفیت متوازن به خصوص مادران و اطفال، ارتقاء روش زندگی و تطبیق برنامه های صحی می باشد. این هماهنگی و همکاری در چهارچوب رهبری قوی، اراده سیاسی و تعهد پایدار، حکومتداری خوب و مدیریت مؤثر تحقق پذیر است[5]. افغانستان بیش از یک دهه است که نظام نوین سیاسی را تجربه می کند. وضعیت سیاسی، نا امنی، حالت بد اقتصادی، فساد ادرای و دهها چالش دیگر از عوامل باز دارنده در مسیر توسعه و رشد به شمار می رود. این فاکتور ها نه تنها اثرات نامطلوب بر کارآیی دولت و توسعه عمومی گذاشته بل سکتور صحت را نیز شامل می گردد. اما در قسمت دستاوردهای وزارت صحت عامه در راستای عرضهٔ خدمات برای شهروندان کشور به خصوص در قریه جات می شود گفت که به پیشرفت های قابل ملاحظهٔ یی دست یافته است، ۴۴ در صد کاهش در مرگ و میر کودکان، ۱۹ درصد کاهش مرگ و میر مادران، افزایش ۷ سال امید زندگی نوزادان، تدویر استراتیژی(راه کار) ملی صحت تا ۲۰۲۰ و ایجاد نخستین پایگاه اطلاعات( دیتابیس DHIS) صحی در کشور را می شود به عنوان دست آورد به شکل نمونه یاد کرد.

در کنار آن وزارت معارف در همکاری با وزارت صحت عامه برنامهٔ تدریسی صحی و بهداشتی با توزیع تابلیت های فولیک اسید به شاگردان مکاتب را در چندین مکاتب تطبیق نموده و این روند ادامه دارد. پوشش واکسین در کشور به ۸۰٪ رسیده است. حدود ۶۰ در صد مردم افغانستان به خدمات صحی اساسی که دارای بخش های اطفال، بانک خون و لابراتوار می باشد دسترسی دارند. و همچنان تربیه بیش از ۷۰۰۰نرس و قابله برای ارایه خدمات صحی حد اقل در قرا و قصبات افغانستان، استخدام ۳۲۶ مشاور روانی در مراکز صحی کشور، ایجاد مراکز تشخیص و تدوای امراض سرطانی در ولایت کابل، هرات و بلخ، ایجاد دفتر ثبت شکایات صحی در مرکز و ولایات، افتتاح شفاخانه ۳۶۰ بستر حوزوی ابوعلی سینایی بلخی در ولایت بلخ، ایجاد اداره ملی تنظیم امور دوایی و محصولات صحی و … از دست آوردهای مهم وزارت صحت عامه کشور به شمار می رود.

در کنار تمام این ها یکی از دست آوردهای مهم که شایان ذکر است این است که آقای فیروزالدین فیروز وزیر صحت افغانستان جایزه بهترین وزیر جهان را در هفتمین همایش جهانی دولت ها در شهر دوبی که بیش از ۴۰۰۰ تن از ۱۳۰ کشور جهان حضور داشتند بنابر خدمات عالی و استثنایی را که در بخش خدمات به شهروندان کشور انجام داده اند به دست آورده است[6].

مشکلات صحی در افغانستان

افغانستان آمار بالایی از مرگ و میر مادران و نوزادان را دارا می باشد. صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل متحد (یونیسف) در گزارش سال ۲۰۱۸م خود افغانستان را در میان کشور هایی قرار داده است که دارای بیشترین میزان مرگ و میر نوزادان در جهان است، طوری که از هر ۲۵ نوزاد یک نفر آن جان می دهد، هر چند این رقم نظر به گذشته تغییر مثبت دارد ولی هنوز افغانستان در رده بندی بدترین کشورهای جهان برای نوزادان قرار دارد. طبق گزارش، افغان ها سالانه حدود ۳۰۰ میلیون دالر را برای درمان در خارج کشور مصرف می کنند که ۹۰ در صد آنان بیماران قلبی هستند[7]. نیمی از مردم افغانستان به شکل از اشکال از فشار های روانی رنج می برند و وضعیت ۲۵ درصد آنها وخیم است. در این حال برای ۳۵ میلیون نفوس تنها یک شفاخانه تخصصی روانی وجود دارد. چالش مهم دیگر ورود ادویه های بی کیفیت در کشور است قسمی که اگر ادویه بی کیفیت باشد توانمندی داکتر را بی ثمر می سازد. و این بر میزان ناخشنودی مردم از پرسونل صحی افزوده است … این های چالش های اند که هنوز فرا روی وزارت صحت عامه وجود داشته و نیاز به تلاش پی در پی و صادقانه دارد تا به اهداف و شعار وزارت صحت عامه (صحت مندی کامل شهروندان افغانستان برای انکشاف پایدار در کشور) برسند.

کرونا به حیث وبای جهانی

جهان روز جهانی صحت را در وضعیت استقبال می نمایند که انسان ها با ویروس جدید covid-19 مقابله می نمایند. حدود 900 هزار تن به آن مبتلا شده و ۱۹۶ کشور جهان را به شمول کشورهای قدرتمند جهان به انزوا کشانیده شده است. (اگر رقم جدید مبتلایان به کرونا درج شود بهتر است)همه گیری این ویروس نه تنها پدیده جسمانی است بلکه در بسیار از سطوح افراد و جامعه تأثیر می گذارد و باعث ایجاد اختلالات روانی مانند حملات هراس، وسواس و استرس می شوند. در این میان افراد که مبتلا به بیماری های روانی اند ممکن است به ویژه در برابر اثرات وحشت و تهدید گسترده آسیب پذیر باشند.

اثرات که استرس بر انسان می گذارد. شامل احساس اضطراب ، افسرده گی، افزایش ضربان قلب، کاهش تمرکز، توجه و احساس، اختلال در خواب و … می شود. شبکه های اجتماعی هم به دلیل عدم فرهنگ و سواد استفاده از آن دلیلی بر افزایش استرس در انسان شده است. پس همانگونه که از طریقه های برای جلوگیری این ویروس استفاده می کنیم در کنار آن به سلامت روان خود و اطرافیان خود نیز توجه داشته باشیم . در قدم نخست این که نسبت به بیماری کرونا آشنایی لازم را پیدا نماییم تا درک درست نسبت به آن داشته باشیم، به کار های روز مره خود پایبند باشیم، لیستی از کار های که قبلا در خانه می خواستیم انجام دهیم را تهیه نماییم ، در خانه فعالیت بدنی داشته باشیم چون نرمش ساده باعث افزایش هورمون های اندروفین گردیده و به ما احساس بهتر می دهد، در تغذیه روزانه از غذاهایی که سیستم ایمنی ما را قوی می نماید استفاده نماییم ، به مسائل بهداشتی مانند شستن دستها توجه داشته باشیم اما، این کار سبب وسواس برای ما نگردد، به مسائل خوش بین باشیم چون این میزان استرس را کاهش می دهد، در برنامه روزانه خود زمانی را برای مطالعه تعیین نموده و مراقب کودکان خویش باشیم و نیز بدون ایجاد تنش راه های مقابله با این ویروس را برای دیگران باید آموزش دهیم.

در مواقع چنین بحران ها توانایی مدیریت استرس خود و دیگران را باید داشت و مهارت کنترول آن را دریافت نمود . در صورت نکاتی که توسط سازمان صحت جهان بیان شده است مراعت شود دیگر نیاز نیست استرس را در خود جا داد. چون با رعایت نکات و اصول بیان شده ای سازمان صحی هم می توان بحران را به راحتی پشت سر گذاشت و هم درگیر بیماری روانی نگردید . در فرجام باید گفت که انسان با آرامش می تواند بهترین تصمیم را گرفته و نتائج مطلوب را از آن به دست آورد .