تحلیل هفته

سال ۲۰۲۳م مهمترین سال از نظر مشکلات و تغییرات سیاسی، امنیتی و اقتصادی در سطح بین المللی بود. در این سال جنگ بین اوکراین و روسیه شدت گرفت. ظلم بر مردم مظلوم فلسطین به آخرین حد خود رسید، آذربایجان قره باغ را دریافت کرد و سیاست خارجی ایالات متحده آمریکا در قبال خاورمیانه تغییر کرد. بی‌کیفیتی، غلامی و درماندگی کشورهای عربی آشکار شد، موقعیت ایالات متحده آمریکا به شدت آسیب دید و چهره واقعی آن در سطح بین المللی به دلیل نقض حقوق بشر و حمایت اسرائیل آشکار شد. تحولات اقتصادی در افغانستان تحت رهبری امارت اسلامی صورت گرفت، اما موضوع تحصیل دختران همچنان مبهم بود. امارت اسلامی روابط خود را با منطقه تقویت کرد، اما روابط آن با پاکستان در برخی مسائل به ویژه در مورد مهاجران اجباری کمی بدتر شد. معادلات خاورمیانه کمی تغییر کرده است و همه‌ی این اتفاقات باعث شده که تغییر نظم بین المللی در جهت پایان سلطه تک قطبی ایالات متحده آمریکا شتاب بیشتری به خود بگیرد.

ممکن د کډوالو سره د همکاری یا هیواد ته د بیرته راستېدونکو کډوالو ستونزو ته د رسیدنې څخه،  ترټولو مهم پام باید په یو هیواد کې د کډوالۍ عوامل لرې کول وي. که څه هم په افغانستان کې هر نظام چې واک ته رسېدلې د کډوالو او کډوالۍ په وړاندې یی نرمه تګلاره غوره کړي، خو اکثره یې د مهاجرت د عواملو د له منځه وړلو او د دغه هیواد د اتباعو د راستنیدو لپاره د زمینې په برابرولو کې پاتې راغلي دي.

د دولتونو د رسميت پېژندنې لپاره نړيوال حقوقي معيارونه شته، خو د حکومتونو رسميت پېژندنه يوه سياسي پروسه ده او هر هېواد خپلو ګټو ته په کتو د يو نوي حکومت رسميت پېژندلو ته اقدام کوي.

پياوړی مرکزي حکومت، د امنيت او ثبات ټېنګښت، د نشه يي توک دکښت او توليد کمښت، سيمه ييزې اقتصادي پروژې او له ګاونډيو او سيمه له هېوادونو سره د اړيکو پراختيا هغه څه دي چې افغانستان نړيوالې ټولنې  سره د تعامل  لپاره مقدمه او لاسته راوړنې  ګڼې، خو په داخل کې  د نجونو د تعليم مخنیوی، د ښځو کار او ټولشموله حکومت هغه ستونزې دي چې د اسلامي امارت د رسميت پېژندنه دروازه يې تړلې دی او نړيواله ټولنه له تعامل څخه راګرځوي.

ایالات متحده آمریکا نیز باید مسیر تحریم ها و زور را رها کند زیرا از یک طرف امارت اسلامی را تحت تأثیر قرار نمی دهد و از طرف دیگر راه حل مناسبی برای احیای روابط نیست، بلکی تعامل و مذاکره راه خوبی برای حل مشکلات می باشد تا ایالات متحده آمریکا باید از آن استفاده کند.

امارت اسلامی افغانستان در زمینه به رسمیت شناختن گام های سازنده را بردارد؛ اگرچه این پیشنهاد به محتوای این تحلیل مرتبط نیست. اما فرصتی برای اجرای پیشنهادات دیگر ایجاد می کند.

د افغانستان اسلامي امارت د رسمیت پېژندنې په برخه کې باید رغنده ګامونه پورته کړي؛ که څه هم دغه وړاندیز د دې تحلیل له محتوا سره اړخ نه لري؛ خو د نورو وړاندیزونو د عملي کولو په برخه کې فرصت رامنځته کوي.

د افغانستان په اړه د ایران په اقتصادي سیاست کې درې عمده مسایل شامل دي، لومړۍ مسأله د صادراتو وده او د هغې لس میلیارد ډالرو ته رسول او دویمه مسأله منځنۍ اسیا او چین ته د لاسرسي لپاره د افغانستان د جغرافیې کارول دي او درېیمه په افغانستان کې د زیربناوو په برخو کې پانګونه ده.که څه هم په تېر او اوس دواړو کې د سوداګرۍ توازن د ایران په ګټه دی، خو افغانستان د ځواک د مهمو نقطو په توګه له څو لارو کولای شي له ایران سره اقتصادي تعامل د زیاتوالي لپاره وکاروي.

رژیم اشغالگر با حمایت امریکا و جهان غرب، همچنان بر پالیسی ظالمانه، اشغالگرانه و وحشیانه خویش ادامه داده، و عرصه‌ی زندگی را بر ساکنان اصلی سرزمین تنگ‌تر می‌کند.