کشته شدن رهبر تنظیم داعش و پیامدهای جهانی آن

دونالد ترامپ رئیس جمهور امریکا ضمن کنفرانس مطبوعاتی ای بتاریخ 27 اکتوبر ( 5 عقرب سال جاری) طور غیر مترقبه اعلان نمود که رهبر تنظیم داعش معروف به دولت اسلامی، توسط نیروهای ویژهء امریکا در شمال غرب سوریه کشته شده است. وی درحالیکه می خواست این حادثه را از حجم آن بیشتر مهم نشان دهد، با لهجهء تمسخرآمیز، بغدادی را بزدل و بازنده خطاب نموده گفت: درحالیکه می گریست و فریاد می زد، خودش را همراه با سه تن از فرزندانش در داخل یک تونل بسته، به واسطهء واسکت انتحاری ازبین برد. قبل ازین، رسانه های خبری امریکا به شمول نیویارک تایمز، سی ان ان و نیوزویک نیزخبرداده بودند که گمان می رود رهبر تنظیم داعش در ادلب سوریه ازبین رفته باشد.

با در نظرداشت اهمیت موضوع، تحلیل این هفته را به جزئیات این حادثه و پیامد های آن برای جهان و افغانستان اختصاص داده ایم.

بغدادی چگونه شخصی بود؟

اطلاعات زیادی در رابطه به زندگی ابوبکربغدادی؛ به خصوص دوره نوجوانی و جوانی او دردست نیست. حتی بعد از آنکه رهبری داعش را به عهده گرفت، کمتر در انظار ظاهر میشد و مانند اسامه بن لادن و ایمن الظواهری رهبران سابق و فعلی القاعده، پیام های صوتی نیزصادرنمی کرد. جنگجویان تحت فرمان وی، هیچگاه از دیدار حضوری با رهبر شان صحبت نکرده اند وحتی معروف است که حین ملاقات با اعضای تنظیمش نیز از روپوش استفاده می کرد و به همین علت هم به نام ” شیخ نامرئی” ملقب گردیده بود.[1]

گفته می شود که البغدای متولد سال 1971 م در شهر سامراء( شمال بغداد) بوده و در وقت حمله امریکا به عراق ( 2003 م) دریک مسجد کوچک امامت داشته است. درحالیکه روایات دیگر مشعر بر آنند که او در زمان صدام حسین نیزفعالیت های نظامی داشته است. آنچه روشن است اینکه با رهبران القاعده در زندان بوکا ( جنوب عراق که بیشترفعالین القاعده در آن نگهداری می شدند) چهار سال را سپری کرده وطی این مدت از نزدیک با افکار تند روانهء القاعده آشنا شده است. او در سال 2010 م رهبری سازمان القاعده در عراق را به عهده گرفت اما با تا اخیر با ایمن الظواهری بیعت نکرد، کسیکه از وی می خواست تا روی عراق متمرکز شود و سوریه را بگذارد به جبهه النصره. واقعیت اینست که بعد از اوج گیری داعش درعراق وسوریه، بغدادی نسبت به ایمن الظواهری ازجایگاه بالاتری در میان هوخواهان القاعده در دنیا  برخورداربود.

در اکتوبر 2011 م امریکا رسماً بغدادی را تروریست خواند و قیمت اطلاعاتی را که منجر به قتل یا دستگیری او شود؛ 10 میلیون دالر اعلان نمود، جائزه ایکه در سالهای بعد تا 25 میلیون دلار بالا رفت.

بغدادی چگونه به دام افتاد؟

داستان به دام افتادن ابوبکر بغدادی بنابر روایت‌های چاپ شده‌ واقعاً جالب است. مردیکه در اوج قدرتش ( 2014 م) 10 میلیون نفر از دو کشور عراق و سوریه را درمساحتی برابر با 100 هزار کیلومتر مربع تحت تسلط داشت، به اساس گزارش شبکهء انترنتی الجزیره؛ دوتن از معاونانش نقش مهمی در رسیدن به وی ایفاء نموده اند. یکی ازینها اسماعیل عیثاوی نام دارد که در فبروری 2018 م توسط استخبارات حکومت عراق دستگیرگردید. وی ضمن اعترافاتش، معلومات مهمی را در مورد چگونکی نجات بغدادی از کوششهای دستگیری توسط نیروهای امنیتی طی سالهای متعدد، تقدیم استخبارات عراق نمود.[2] عیثاوی اعتراف نمود چگونه بغدادی بیشتر اوقات صحبت های استراتیژیک با قوماندانانش را در داخل موترهای سرویس دائرمی نمود که مملوء از سبزیجات می بود. یکی از مسئولین استخبارات عراقی می گوید که عیثاوی همچنان معلومات با ارزشی را دررابطه به کیفیت نقل و حرکت و اماکن اختفاء بغدادی درخدمت شبکه های استخباراتی قرارداده اسمای پنج تن ازمعاونین ویرا( به شمول خودش) و جاهایی را که در آن بغدادی را می دیدند، دراختیار استخبارات قرار داد. معلومات حاصله از اعترافات عیثاوی، بعداً با استخبارات کشورهای دیگر؛ از جمله استخبارات مرکزی امریکا سی آی، شریک ساخته شده بود. بدون شک معلومات عیثاوی نقش مهمی در دستگیری بغدادی نسبت به جاسوسانی داشت که شب و روز در تعقیب وی سرگردان بودند. عیثاوی که دارای مدرک دکتوراء در علوم اسلامی می باشد، مانند بغدادی در سال 2006 م توسط نیروهای امریکایی دستگیرو بعد ازچهارسال دوباره از زندان آزاد گردیده است. قرار معلوم، دراواسط سال 2019 م کشف گردید که بغدادی درادلب حضور دارد و همراه با خانواده و سه تن از معاونین مقربش، به صورت مسلسل ازیک قریه به قریهء دیگر درحال انتقال است. ابو سلیمان خالدی معاون دیگربغدادی کسی بود که بعد از عیثاوی معلومات مهمی را دراختیارمقامات عراقی قرارداده، اما نقش کلیدی را کسی ایفاء نموده که تا حال اسمش افشاء نگردیده است. طبق گزارشات وارده، این شخص در ابتداء از همکاران نزدیک بغدادی بوده اما بعداً به علت کشته شدن نزدیکانش به دست عناصر داعش، در موقف مخالف قرار گرفته و به همین اساس توسط استخبارات نیروهای دیموکراتیک عراق که اکثرآن کردها می باشند، بعنوان جاسوس علیه بغدادی گماشته شده و ازهمین طریق به استخبارات مرکزی امریکا (سی آی ای) ارتباط یافته است. هرچند مقامات امریکایی تا حال اعتراف نه نموده اند، اما معلومات همین شخص بالآخره منجر به شناخت محل سکونت اخیر بغدادی در ادلب و اجرای عملیات بالای وی گردیده است. مطابق آخرین معلومات؛ بغدادی از 6 ماه به این طرف در قریهء باریشا در ادلب سوریه به شکل مخفیانه زندگی داشت و در همانجا از بین برده شد.

داعش بعد از مرگ رهبر

درحالیکه حادثهء قتل بغدادی هنوز سرخط اخبار وتبصره های اخبار و جرائد در دنیا می باشد، سوال مهمی اذهان را به خود مشغول ساخته و آن اینکه چه کسی بعد از مرگ بغدادی، در رائس تنظیم داعش قرار خواهد گرفت و آیا فعالیت‌های این ګروه بعد از مرګ آن دوام خواهد یافت یا خیر؟ هرچند مرگ بغدادی ضربهء محکمی برای تنظیم داعش به حساب می رود، ولی همانطوریکه القاعده با ازمیان رفتن اسامه بن لادن در 2011 م ازبین نرفت، داعش نیز با از بین رفتن بغدادی از بین نخواهد رفت. تنظیم داعش از همان آغاز، برخلاف گروپ های مسلح دیگر، از شیوهء عدم مرکزیت در نحوهء ادارهء خویش استفاده نموده است. خاصتاً بعد ازاپریل 2019 م که ابوبکر بغدادی ضمن کلیپ ویدیویی، از سپردن صلاحیت هایش به یک کمیسیون خبرداد. قرار گزارش ها، بغدادی درداعش نقش معنوی و سمبولیک داشت و در پلان گزاریها و تصامیم مباشر، نقشی نداشت.

پنج روز بعد از کشته شدن بغدادی؛ شخصی غیرمعروف به نام ابوابراهیم هاشمی قریشی به عنوان جانشین وی معرفی گردید، درحالیکه چنین شخصی در رهبران داعش وجود نداشت. شاید این شخص همان عبدالله قرداش؛ عراقی ترکمن تبار و از نزدیکان رهبر داعش باشد که بسیاری ها گمان داشتند به حیث نائب بغدادی معرفی خواهد شد و شاید هم اسمی کاملاً وهمی باشد،  چنانچه تعدادی دیگری به این باور اند. به هرحال، داعش مجبور خواهد بود طی ایام آینده تفصیلات بیشتری درین مورد ارائه نماید.

حسن ابو هنیة محقق در امور جماعت های اسلامی به این باور است که تنظیم داعش با وصف شکست درعراق و سوریه و کشته شدن رهبر آن؛ دارای نیروی ذاتی بوده و امکانات تقویهء آن در آینده موجود است. وی به این باور است که داعش در 8 کشورآسیایی و افریقایی حضور فعال دارد، درحالیکه وزارت دفاع امریکا؛ فعالین داعش را میان 14 تا 18 هزار، تخمین می نماید. به گزارش الجزیره، خانم دانا ستراول یکی از مسئولین سابق پنتاگون به این باور است که “از میان رفتن بغدادی به معنی پایان داعش نخواهد بود، چنانچه ازبین رفتن اسامه بن لادن به معنی پایان القاعده نبود.” [3]

پیامد های مرگ بغدادی

بغدادی درحالی کشته شد که قوت داعش در منطقهء عربی به پایان ترین سطح آن رسیده و هزاران تن از جنگجویان سابق آن دراردوگاه های عراق و سوریه اسیرمی باشند و کمتر در عناوین خبری از آن ذکری به عمل می آید. اگر ضرورت های سیاسی دونالد ترامپ رئیس جمهوری امریکا نبود، شاید کشته شدن وی برای هیچ یک از کشور های منطقه دراولویت نبود. شاید دونالد ترامپ بواسطه اشاعهء این خبر از یک طرف خواسته خود را هم پلهء سلفش؛ باراک اوباما نشان دهد که با از بین بردن اسامه بن لادن در 2011م افکار عامه امریکاییان را در مسیر انتخاب دوباره خودش بعنوان رئیس جمهور امریکا بسیج نمود. درحالیکه میان حادثه کشته شدن بن لادن تا کشته شدن بغدادی، تفاوت های زیادی وجود دارد که این تفاوت هارا خود امریکاییها قبل از دیگران احساس می نمایند. مجلهء نیوزویک مقولهء جان هاروارد از تلویزیون سی ان بی سی چنین نقل می کند: ” با وصف اینکه مرگ بغدادی حادثهء ایجابی می باشد، اما محتمل نیست که این حادثه سبب ایجاد تحول بزرگ دررای عام امریکاییها در ارتباط به سیاست های رئیس جمهوردونالد ترامپ گردد.” نویسندهء امریکایی سیان اوگرادی گامی پیشتر نهاده و با جسارت تمام میگوید: ” مرگ بغدادی لزوماً به معنی تبدیلی دنیا به جای امن تری نخواهد بود؛ درحالیکه دونالد ترامپ درسلطه باقی بماند”.

اما روزنامه تایمزبریتانیایی غرب را هشدار می دهد که شاید مرگ بغدادی باعث انتشار بیشتر خشونت در سطح دنیا گردد، و می افزاید که ممکن است ازین به بعد، گروه های مسلح وابسطه به داعش، درگوشه و کنار جهان با اسلوب جدید جنگ های شان را ادامه دهند. روزنامه دراخیر می نویسد: تازمانیکه مظالم عمیق در عالم عربی وجود داشته باشد، امکانات بوجود آمدن تنظیم های تروریستی جدید وجود خواهد داشت. روزنامه علت بوجود آمدن داعش را در سیاست های سرکوب گرانهء رژیم های استبدادی شرق میانه و معاملهء زشت شان با مخالفین سیاسی، خلاصه می کند. واما فعالیتهای شاخهء خراسان تنظیم داعش که از چند سال به اینسو در افغانستان دوام دارد، شاید از کشته شدن بغدادی زیاد متأثر نگردد، زیرا که این شبکه استقلالیت خود را داشته و بیشتر تابع اوضاع منطقوی است، تا رهبری مرکزی آن در عراق و سوریه. طی ماه های اخیر، برخورد های خونینی بین افراد مسلح مربوط به داعش و جنگجویان طالب در مناطق مختلف افغانستان به خصوص ولایات شرقی کشور بوقوع پیوسته که سبب وارد شدن خسارات سنگین و باعث عقب نشینی های این گروپ از بعضی مناطق گردیده است. اما آیندهء این ګروه بیشتر بستګی خواهد داشت به سیاست های آینده ایالات متحده امریکا در افغانستان و سرنوشت مذاکرات صلح که اینک بعد از یک رکود، نشاط دوباره یافته است.

===================================================================================

[1] https://www.bbc.com/persian/world/2014/06/140612_an_iraq_isis_profile_abu_bakr_al_baghdadi,

ابوبکر البغدادی رهبر دولت اسلامی عراق و شام کیست؟

[2] https://www.aljazeera.net/news/politics/2019/10/28/%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82-%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%8A%D8%A7-%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%84%D8%A7%D9%8A%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D8%A9-%D8%A3%D8%A8%D9%88-%D8%A8%D9%83%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%BA%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%8A-%D8%AA%D9%86%D8%B8%D9%8A%D9%85-%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%A9

شاحنات الخضار وملايين الدولارات.. معلومات وعناصر في قصة قتل البغدادي

[3] https://www.aljazeera.net/news/politics/2019/10/28/%D8%A3%D8%A8%D9%88-%D8%A8%D9%83%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%BA%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%8A-%D8%AA%D9%86%D8%B8%D9%8A%D9%85-%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%A9-%D8%B9%D8%A8%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D9%82%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B4

عراقي تركماني.. تعرف على الخليفة المتوقع للبغدادي