رئیس جمهور افغانستان در رأس یک هیأت عالی‌رتبۀ دولتی در نخستین سفر رسمی‌اش به استرالیا به تاریخ (۱۳ حمل ۱۳۹۶ هـ ش) عازم آن کشور شد. اشرف غنی در این سفر با مقام‌های ارشد استرالیا و افغان‌های مقیم آن کشور، دیدار و پیرامون موضوعات مختلف بحث و تبادل نظر کرد.
در جریان این سفر موافقتنامه‌ای نیز در امور توسعه‌یی به ارزش ۳۲۰ میلیون دالر میان دو کشور امضا گردید و گفته می‌شود که این پول ظرف ۴ سال از سوی استرالیا به افغانستان پرداخت خواهد شد. در کنار این، دو طرف توافق کردند تا در بخش‌های پروژه‌های بنیادی، معارف، زراعت و آبرسانی، آموزش افراد ملکی و مبارزه با فساد اداری نیز با یکدیگر همکاری خواهند کرد.
در این تحلیل بر پیشینۀ روابط افغانستان _ استرالیا، حضور نظامی این کشور در افغانستان و چگونگی روابط میان این دوکشور پس از ایجاد حکومت وحدت ملی پرداخته شده است.
روابط استرالیا – افغانستان
نظر به برخی معلومات، برای اولین بار در سال ۱۸۶۰م سه تبعۀ افغان با محمولۀ ۲۴ شتر وارد شهر ملبورن این کشور شدند، اما گفته می‌شود که پیش از آن نیز در سال ۱۸۳۸م شماری افغان‌ها بدون کدام محموله به مناطق غیرشهری استرالیا رفته بودند و در رساندن دین مبین اسلام به آنجا و همچنان در ساخت اولین مسجد در جنوب این کشور، نقش داشتند.
استرالیا که کوچکترین قارۀ جهان است، یکی از دورترین کشورها از افغانستان می‌باشد. این کشور پیش از حضور نظامی در افغانستان (قبل از سال ۲۰۰۱ م) نقش چندانی در مسائل افغانستان نداشت؛ اما پس از آنکه نیروهای استرالیایی در سال ۲۰۰۱م در چهارچوب نیروهای ائتلاف بین‌المللی وارد افغانستان شدند، در عرصه‌های مختلف با حکومت افغانستان همکاری کرده‌اند.
استرالیا در چهارچوب نیروهای ائتلاف بین‌المللی حدود دو هزار سرباز خویش را به افغانستان فرستاد و این سربازان در ولایت ارزګان مستقر شدند که در پایان ماموریت جنګی ناتو در افغانستان در ماه دسامبر سال ۲۰۱۴م قسمت برزګ این نیروها از افغانستان بیرون شدند و در حال حاضر ۲۷۰ سرباز این کشور در چوکات ماموریت جدید ناتو در افغانستان فعالیت دارند که ظاهراً هدفش آموزش، مشوره و کمک با نیروهای افغان است. نظر به ګزارش‌ها در جنګ افغانستان ۴۲ سرباز استرالیایی کشته و صدها تن دیګر آن‌ها زخمی شده‌اند و هزینه‌های نظامی استرالیا در افغانستان نیز به ملیون‌ها دالر می‌رسد.
استرالیا علاوه بر اعزام سربازان نظامی به جنگ افغانستان، در بخش‌های بازسازی و اقتصادی نیز با افغانستان همکاری داشته است. به تاریخ (۳۱ ثور ۱۳۹۱ هـ ش) افغانستان و استرالیا توافقنامۀ همکاری‌های استراتیژیک دوجانبه را به امضا رساندند. در این توافقنامه حکومت استرالیا متعهد شده است که افغانستان را برای عضویت در سازمان تجارت جهانی به عنوان یک کشور کمتر توسعه‌یافته حمایت می‌نماید، در گسترش همکاری‌های دوجانبۀ اقتصادی با افغانستان از طریق نهادهای مربوطه سکتور خصوصی و عامه تلاش می‌نماید و برای کالاهای صادراتی افغانستان نیز معافیت محصول گمرکی بخشی از آن توافقنامه بود. همچنان حمایت‌های تخنیکی خود را در جهت استندردسازی محصولات افغانستان که بتواند در بازارهای استرالیا قابل عرضه باشد دوام بخشد و برای ایجاد محیط مناسب سرمایه‌گذاری در افغانستان و همچنان تبادله هیئت‌های تجارتی بین دو کشور تلاش ورزد.
در کنار این، هر دو کشور به تاریخ (۸ جوزا ۱۳۹۲ هـ ش) شورای تجارتی استرالیا – افغانستان را ایجاد کردند. هدف از تاسیس این شورا، ایجاد هماهنگی بین جامعۀ تجاری و اجتماعی در کشور، آگاهی‌دهی از وضعیت اقتصادی کشور به منظور جذب سرمایه‌گذاران استرالیایی و افغان‌های مقیم استرالیا برای سرمایه‌گذاری در افغانستان، ارتقاء و تسریع روابط تجارتی تاجران افغان با تاجران سایر کشورها، تبادله آخرین معلومات تجارتی بین اتاق تجارت و صنایع افغانستان و آن شورا و همچنان ایجاد یک پل ارتباطی بین جامعه سکتور خصوصی دو کشور می‌باشد.[۱]
استرالیا برای بازسازی افغانستان از سال ۲۰۰۱م تا زمان تشکیل حکومت وحدت ملی بیش از ۷۰۰ میلیون دالر به افغانستان کمک کرده بود و عمده‌ترین کمک این کشور به افغانستان ۲۰۰ میلیون دالری بود که در سال ۲۰۰۸م در کنفرانس پاریس اعلام کرد. با این همه استرالیا یکی از کشورهای است که هزارها افغان در آن مسکن‌گزین اند و هزارها تن دیگر خواستار پناهنده‌گی در آن کشور اند.
روابط دو کشور پس از ایجاد حکومت وحدت ملی
استرالیا یکی از مهمترین کشورهای کمک‌کننده به برنامه‌های توسعه‌ای افغانستان به ویژه زراعت در این کشور است و تنها در دو سال گذشته حدود ۱۳۰ ملیون دالر را در اختیار بخش‌های توسعه‌ای افغانستان گذاشته است. پس از تشکیل حکومت وحدت ملی، نخست‌وزیر استرالیا در ماه جدی ۱۳۹۴ هـ ش به کابل آمد و در بخش‌های مختلف از همکاری‌های استرالیا با افغانستان تعهد کرد. در نشست وارسا که به تاریخ (۷ جولای ۲۰۱۶م) برگزار شد، کشور استرالیا تا سال ۲۰۲۰ م ۳۰۰میلیون دالر با نیروهای افغان اعلام کمک کرد.[۲] علاوه بر این استرالیا در نشست بروکسل نیز وعده سپرد که تا سال ۲۰۲۰م سالانه ۸۰ میلیون دالر به افغانستان کمک خواهد کرد و در بخش‌های بازسازی چرخ بال‌های آسیب دیده و تجهیز سیستم‌های ضد ماین با نظامیان افغان تعهد همکاری کرد.[۳]
نخستین سفر رسمی غنی به استرالیا
سفر اخیر اشرف غنی به استرالیا نخستین سفر رئیس جمهور غنی و نیز نخستین سفر او منحیث اولین رئیس جمهور افغانستان به کشور استرالیا بود.[۴] در جریان این سفر اشرف غنی با نخست وزیر استرالیا، ګورنر جنرال، وزرای خارجه و دفاع، رئیس استخبارات، محققان استرالیایی و همچنان متخصصان و بزرګان افغان‌های مقیم آن کشور به ګونۀ جداگانه پیرامون همکاری‌های دو جانبه و مسایل مربوط دو کشور بحث و ګفتګو کرد.
نخست وزیر استرالیا در دیدار با رئیس جمهور افغانستان بر ادامۀ کمک‌های این کشور با افغانستان تاکید کرد و افزود که استرالیا به عنوان شریک استراتیژیک بین‌المللی در کنار افغانستان باقی می‌ماند. در کنار این در حضور داشت رئیس جمهور افغان و نخست وزیر استرالیا، وزیر اقتصاد افغانستان و وزیر خارجۀ استرالیا بر اساس تعهدات کنفرانس بروکسل، موافقت‌نامۀ همکاری‌های انکشافی را برای چهار سال به ارزش ۳۲۰ میلیون دالر نیز امضا کرد. در این دیدار، موافقت‌نامۀ همکاری تخنیکی و ساینسی نیز میان این دو کشور به امضا رسید.[۵]
در این سفر سه روزۀ هیأت افغانستان علاوه بر نخست وزیر استرالیا، وزرای خارجه و دفاع و گورنر جنرال آن کشور نیز در دیدار با رئیس جمهور غنی تاکید کردند که کشورشان به کمک به افغانستان متعهد است و برای تامین امنیت و ثبات و بهبود وضعیت زندگی افغان‌ها به کمک‌های خویش با این کشور ادامه خواهد داد.
نتیجه‌ګیری
هر چند پس از پایان ماموریت ناتو در افغانستان روابط غرب و سایر کشورهای پیمان ناتو نظر به قبل با افغانستان سردتر گردیده، ولی در شرایط کنونی سفر رئیس جمهور غنی به استرالیا نشان‌دهندۀ گسترش روابط افغانستان با کشورهای مهم و توسعه‌یافتۀ جهان است. و غنی تلاش می‌ورزد تا روابط افغانستان را با کشورها کمک‌کننده گرم‌تر نگاه کند و توجه جهانیان را به کمک به افغانستان جلب نماید.
استرالیا کشوری توسعه‌یافته با اقتصاد متکی به تجارت و زراعت است. این کشور دارای تجربیات زیادی در عرصۀ زراعت و مالداری و استخراج معادن می‌باشد که می‌تواند افغانستان را از این همه تجربیات بهره‌مند سازد. مقام‌های حکومت افغانستان در بارۀ مدیریت آب نیز با مقام‌ها و محققین استرالیا بحث کردند؛ این‌که افغانستان کشوری دارای آب‌های زیاد می‌باشد، از این‌رو همکاری استرالیا در این زمینه مهم پنداشته می‌شود. علاوه بر همکاری در ساخت بند‌های آب، استرالیا به کار در بخش معادن در افغانستان نیز علاقه‌مند است، اگر استرالیا در این عرصه با افغانستان همکاری نماید و نقش مستقیم را در این زمینه به عهده گیرد در رشد اقتصاد افغانستان یگ گام سودمند خواهد بود.
پایان
[۱] اطاق تجارت و صنایع افغانستان، http://www.acci.org.af/da/home/38-news/536-n.html
[۲] بی بی سی فارسی، http://www.bbc.com/persian/afghanistan/2016/07/160708_k05_nato_summit_warsaw_afghanistan
[۳] وزارت امور خارجه افغانستان،”گزارش تفصیلی نشست بروکسل در مورد افغانستان”
[۴] ارگ ریاست جمهوری، http://president.gov.af/fa/2017/04/03/%D8%B1%D8%A6%DB%8C%D8%B3-%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1-%D8%BA%D9%86%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%DA%AF%D9%88%D8%B1%D9%86%D8%B1-%D8%AC%D9%86%D8%B1%D8%A7%D9%84-%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C/
[۵] ارگ ریاست جمهوری، http://president.gov.af/fa/2017/04/04/%D8%B1%D8%A6%DB%8C%D8%B3%E2%80%8C%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%D8%BA%D9%86%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%B5%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D8%B9%D8%B8%D9%85-%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7-%D8%AF%DB%8C/