آمار نشر شده در سالهای گذشته از سوی ارگانها و سازمانهای بین المللی نشان میدهد که نشر آمار قربانیان جنگ در افغانستان، تنها و تنها جنبۀ تبلیغاتی دارد. در مورد تلفات جنگ جاری بررسیهای دقیق صورت نگرفته و اداراتی که در این خصوص فعالیت داشتهاند قابل اعتماد نبوده و در کل همهای این ادارات به نحوی در طرف واقع بودند.
از نشر آمار تلفات جنگ در سالهای گذشته پیداست که این آمار به هدف مغشوش کردن اذهان عامه نشر گردیده و با حقایق همخوانی ندارد. به گونۀ مثال گزارشهای دفتر سیاسی ملل متحد در افغانستان (یوناما) همیشه نشان میدهد که بیشترین تلفات به افراد ملکی، از سوی طالبان مسلح وارد میگردد، هرچند در حملات طالبان مسلح تلفات سنگینی به افراد ملکی وارد میگردد، اما یوناما در خصوص تلفات ملکی از سوی نیروهای خارجی آمار خندهآور را نشر میکند، تا از این طریق افکار عامه را منحرف کنند، طالبان مسلح را توسط مردم سرکوب نمایند و از این طریق تلاش دارد تا روی جنایات ضد بشری نیروهای خارجی پرده بیاندازد. در حالی که نیروهای خارجی، افراد ملکی را حتی به گونۀ دسته جمعی مورد حملات قرار داده و بیشترین تلفات را در 13 سال گذشته به افراد ملکی وارد کردهاند.
بدین ترتیب آمار جهتهایی که تا حدی بیطرف پنداشته میشوند و آمار تلفات جنگ افغانستان را نشر کرده اند، نیز بر اساس بررسیهای دقیق نبوده و آمار تخمینی را نشر کردهاند؛ اما به طور کلی در این جنگ تحمیلی دهها هزار نفر کشته و صدها هزار نفر زخمی شده اند.
عدالت انتقالی
در جوامعی که برای تامین عدالت از لحاظ زمانی و مکانی شرایط مساعد نباشد، برای بررسی جنایات انجام شده در زمان جنگ از لحاظ مکانی و یا زمانی انتقال عدالت صورت میگیرد. به گونۀ مثال، از لحاظ مکانی بیشتر دوسیههای جنایات جنگی به محکمۀ بینالمللی جنایی هاگ در هالند انتقال میگردد و از لحاظ زمانی نیز با مساعد شدن شرایط در یک جامعه، جنایات جنگی به بررسی گرفته میشود و مجرمین آن محاکمه میشوند.
در مورد محاکمۀ مجرمین جنگی سه دهۀ اخیر در افغانستان نیز پس از سرنگونی رژیم طالبان فیصله صورت گرفت که جرایم جنگی دورههای مختلف دهههای اخیر بررسی گردیده و مجرمین آن باید به میز محاکمه کشانده شوند؛ اما بالعکس همهای آن مجرمین در سالهای گذشته در رأس قدرت بودند و در 13 سال گذشته نیز بجای آنکه جنایات تحت بررسی قرار بگیرد، حتی موارد و آمار تلفات و جنایات جنگی ثبت نگردیده و یا هم به گونۀ نادرست و غیرواقعی ثبت گردیده است.
در ماه سپتامبر 2013 میلادی لوی سارنوالی کشور شاهی هالند اسمای حدود پنج هزار تن از آن عده افغانهای را که طی سالهای ۱۳۵۷ و ۱۳۵۸ هجری شمسی بنامهای مختلف از سوی رژیم کمونیستی کشته شده اند، افشاء کرد؛ اما برای محاکمۀ مجرمین آن هنوز هیچ کاری صورت نگرفته است. ولی آمار و مجرمین جنایات جنگ 13 سال گذشته اصلاً مشخص نگردیده است که در گزارش اخیر سازمان عفو بینالملل یا امنستی انترنشنل، نیز به این مسئله اشاره شده است. در این گزارش آمده است که نیروهای بینالمللی روحیۀ حسابدهی در مورد تلفات افراد ملکی ناشی از عملیات و بمباردمانهای آنها را ندارد و حتی جنایتهای جنگی مشهود نیز مورد بررسی قرار داده نشده و مجرمین آن مجازات نشدهاند.
کمیسیون مستقل حقوق بشر نیز آمار ضد و نقیض و دور از حقیقت را نشر کرده و فعالیتهای آن به گونۀ مدافعین بشر نه، بلکه با نشر گزارشهای دور از حقیقت شکل ضد بشری را بخود گرفته است. فعالیتهای جامعۀ مدنی در رابطه با تأمین عدالت انتقالی نیز، تا پروژههای مقطعی محدود بوده و مؤثریت در فعالیتهای آن وجود نداشت.
تلفات شهروندان نظامی و غیرنظامی افغان
آماری که از سوی طرفهای درگیر جنگ (طالبان مسلح و ارگانهای امنیتی افغانستان) در مورد تلفات روزمره، به نشر میرسد و همه روزه از کشته شدن دهها بلکه صدها نفر سخن میگویند، اگر محاسبه شود، شمار تلفات جنگ افغانستان در 13 سال گذشته، به صدها هزار تن میرسد؛ از همینرو گفته میتوانیم که این احصائیهها دور از حقیقت میباشند.
همان طوری که در پیش اشاره شد، ارگانهای بینالمللی آمار حقیقی تلفات را نشر نکردهاند. در گزارش اخیر سازمان عفو بینالملل (امنستی انترنشنل) آمده است که نیروهای خارجی در پنج سال گذشته، به شمول زنان و کودکان 1100 فرد ملکی را در افغانستان کشتهاند. در گزارش این سازمان بینالمللی آمده است که در مورد تنها 10 واقعهای که در سالهای 2009 تا 2013 رخ داده، تحقیق کرده است.
دفتر سیاسی سازمان ملل متحد (یوناما) نیز در گزارش اخیر خود گفته است که در شش ماه اول سال 2014 میلادی، 1560 فرد ملکی کشته و 3280 تن دیگر زخم برداشتهاند.
آمار برخی از ادارات بینالمللی دیگر نیز نشان میدهد که تنها در سال 2013 میلادی، بیش از 3000 فرد ملکی کشته و 5600 فرد ملکی دیگر زخمی شدهاند، اما بیشترین تلفات در سالهای 2001 تا 2010 به مردم ملکی وارد شده و در سالهای اول جنگ افغانستان نسبت به سالهای اخیر، تلفات مردم ملکی به مراتب بیشتر بود.
شمار کشته شدهگان نظامیان افغان، به شمول پولیس محلی، نیز حدود 13000 تن اعلام میشود؛ اما تعداد تلفات نظامیان افغان نیز بیشتر از این است.
از سوی دیگر، اصلاً نمیتوان تلفات سیزده سالۀ طالبان مسلح و سایر گروههای مخالف دولت، تخمین زد؛ چون در بیشتر موارد در عملیات نیروهای افغان و خارجی مردم ملکی نیز، به نام مخالفین مسلح دولت کشته شدهاند.
ولی به طور کلی براساس آمار نشر شده از سوی برخی ادارههای بینالمللی، حدود 45000 تا 65000 افغان در 13 سال گذشتۀ (2001-2014) کشته و صدها هزار افغان دیگر زخمی شدهاند.
تلفات نیروهای خارجی
طبق آماری که از سوی وزارت دفاع امریکا نشر شده، تا سال 2013 میلادی حدود 2500 سرباز امریکایی در جنگ افغانستان کشته و حدود 19000 سرباز دیگر زخمی شدهاند و در این مدت شمار همه کشته شدهگان نیروهای بینالمللی در افغانستان، به 3500 تن میرسد.
برحسب این آمار، تنها در مدت یک سال (سال 2010) 496 سرباز امریکایی کشته و 5247 سرباز دیگر زخمی شده بودند که همین سال (2010)، خونینترین سال برای نیروهای خارجی از آغاز حمله بر افغانستان، نیز پنداشته شد. اما حقیقت این است که شمار کشته شدهگان و مجروحین نظامیان امریکایی و نیروهای بینالمللی در این جنگ، به مراتب بیشتر از این آمار است.
زمانیکه میزان تلفات نیروهای خارجی در 2010 میلادی به بالاترین حد رسید، نیروهای ناتو جنگ افزارهای سنگین را به خاک افغانستان آوردند و حملات خود را تشدید دادند. بناء در این سال میزان تلفات مخالفین مسلح دولت و افراد ملکی نیز خیلی بلند بود؛ اما پس از سال 2010 این تلفات تا حدی کاهش یافت.
ولی اینک بازی سیاسی امریکا و حملات اخیر نیروهای خارجی نشان میدهد که تصمیم به پایان دادن جنگ در افغانستان را ندارد. بنابراین در کنار این پرسش که پاسخگوی این همه ستمها و رنجهایی که افغانها در 13 سال گذشته آنرا متحمل شدند، کیست؟ این پرسش نیز نزد افغانها بیپاسخ است که تا چه زمانی در آتش این جنگ بیگانهگان خواهند سوخت و بالآخره نتیجۀ آن چه خواهد شد؟