توسط: مرکز مطالعات استراتژيک و منطقوی

یادآوری: نسخۀ PDF این تحلیل را از اینجا دانلود نمایید.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

آنچه درین شماره می‌خوانید:

• توافق آتش بس در غزه؛ عوامل و پیامد‎ها
• عوامل توافق آتش بس در غزه
• محتوای آتش بس در غزه
• مفاد و پیامدها
• منابع

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

مقدمه

با گذشت حدود 15 ماه از آغاز عملیات طوفان‎الاقصی‎ و حملات بی رحمانه رژیم صهیونیستی بر غزه، جهان شاهد ویرانی‎های گسترده‎ای ‎‎در این منطقه بوده است. این جنگ که به کشته شدن بیش از 46 هزار و 913 فلسطینی و زخمی شدن 110 هزار 750 تن دیگر از شهروندان فلسطین گردید که اکثریت آنان را اطفال و زنان تشکیل می‎‎داد. در همین حال حدود 92 فیصد از ساختمان‎های مسکونی تخریب یا آسیب دیده است. حدود 90 فیصد از جمعیت غزه که معادل 2.1 میلیون نفر می‎‎شود تا پایان این آتش‎بس آواره گردیده اند. همچنین حدود 70 فیصد از تأسیسات صحی نابود و بیش از 95 فیصد از مکاتب به طور جزئی یا کلی تخریب گردیده است. [1]

با این حال توافق آتش‎بس میان رژیم صهیونیستی و حرکت مقاومت اسلامی حماس در شرایطی اتفاق افتاد که جامعه جهانی و نهاد‎های حقوق بشری با نگرانی نظاره‎گر وضعیت بحرانی در غزه بودند. بحران کمبود غذا، نابودی زیر ساخت‎ها، بی خانمانی میلیون‎ها تن، شیوع بیماری‎ها در کنار جنگ خانمان سوز که روزانه قربانی می‎‎گرفت منطقه را به یک زخم باز تبدیل کرده بود. اکنون که این توافقنامه به اجرا گذاشته شده است تاهنوز دو مرحله تبادل اسرا صورت گرفته که در مرحله اول 90 اسیر فلسطینی که 69 تن آنها را زنان و 21 تن دیگر را اطفال تشکیل می داد، در مقابل سه زن اسرائیلی آزاد شده اند. در مرحله دوم در مقابل 4 زن (نظامی) صهیونیستی 200 اسیر فلسطینی که 120 تن آنها به حبس ابد محکوم بودند آزاد شدند.

در این نوشته عوامل توافق آتش‎بس در غزه، مهمترین بخش محتوای توافقنامه آتش‎بس، مفاد و پیامد‎های آن از عمده ترین موضوعاتی است که به آن پرداخته شده است.

 عوامل توافق آتش بس در غزه

عوامل داخلی

از جانب مقاومت فلسطینی: در خلال 15 ماه جنگ خونین آنچه از طرف مقاومت فلسطینی به رهبری حرکت مقاومت اسلامی حماس به عنوان عامل رسیدن به توافق بس با رژیم صهیونیستی به ذهن می‎آید، ایستادگی و رشادت‎های شجاعانه آنها است؛ زیرا رژیم صهیونیستی به رهبری نتنیاهو قبل از این اسرار داشت که حماس را به طور کامل نابود کرده و اسرای خود را به زور، تجاوز و نسل‎کشی آزاد خواهد کرد. برعکس مقاومت فلسطینی ثابت کرد که با ثبات و ایستادگی و مقاومت شجاعانه می‎‎تواند به هر حرکت دشمن جواب داده، همواره بر شرایط خویش تاکید نماید. چنانچه در این اواخر تجدید قوا و دستیابی مجدد مقاومت فلسطینی بر نقاطی در نوار غزه مثل النصیرات، المواصی و دیر البلح حتی مقامات غربی را شگفت زده کرد.[2] در حالیکه رژیم صهیونیستی گمان نمی‎‎‎‎‎کرد که مقاومت فلسطینی به خصوص حرکت مقاومت اسلامی حماس بار دیگر به خصوص هنگام جنگ به این نقاط دست یابد. در کنار این استواری ملت فلسطین در طول جنگ علی رغم شهادت، جراحت، تهجیر و تحریم، در کنار مقاومت‎گران فلسطینی استوار مانده نشان داده اند که ملت فلسطین قادر به مقاومت در برابر تهدیدات و تجاوزات صهیونیست‎ها هستند و هیچگاه از ارزش‎های خویش عدول نخواهند کرد.

از جانب رژیم صهیونیستی: بی تردید رژیم صهیونیستی از آغاز جنگ تا کنون علی رغم تلفات جانی و نظامی هنگفت در مقابل مقاومت‎گرانمقاومت‎گران فلسطینی نتوانست به هیچ یک از اهداف جنگی خویش دست یابد. بنابراین در کنار فشار خانواده‎های اسرای صهیونیستی و رویکار آمدن شخصی چون ترامپ به رهبری امریکا که همه را از پشت عینک اقتصادی می‎‎بیند، چنین به نظر می‎‎آید رژیم صهیونیستی به رهبری نتنیاهو آینده دوام جنگ در غزه را در صورت نافرمانی از مقامات امریکایی و قطع کمک‎های آن بر خود؛ تاریک انگاشته ناتوانی خود در ادامه جنگ در دراز مدت را احساس کرده باشد.

عوامل خارجی

عامل امریکایی: طوریکه عامل اصلی استمرار جنگ در غزه ایالات متحده امریکا بود، چنانچه مقامات امریکایی با حمایت صریح اداره بایدن از نتنیاهو در سطح بین المللی و استفاده از حق ویتوی خود در شورای امنیت بر دوام جنگ در غزه و ارسال کشتی‎های مملو از سلاح‎های ثقیله بر رژیم صهیونیستی برای قتل اطفال و زنان فلسطینی، دلیلی برای اثبات این مدعاست و پیش ازین آنچه در مورد آتش‎بس سخن می‎‎گفتند همه دروغین بیش نبود؛ اکنون هم عامل اصلی آتش‎بس در غزه تغییر موقف امریکایی نسبت به جنگ غزه میان رژیم صهیونیستی و مقاومت فلسطینی می‎باشد؛ با پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری امریکا، توقف جنگ میان صهیونیستان و حرکت مقاومت اسلامی حماس، از دو منظر به محور توجه اداره امریکایی قرار گرفت:

نخست اینکه اداره بایدن با آنکه خودش را به حاشیه کشیده از رقابت در انتخابات دست کشید و لی با آنهم کاملا هریس که از طرف حزب و اداره بایدن در انتخابات ریاست جمهوری امریکا مورد حمایت بود نتوانست پیروز انتخابات گردد. بنابراین بایدن با پشت سر گذاشتن انباری از اتهامات از سوی ترامپ هنگام مبارزات انتخاباتی در پیوند به ناکامی دولت او در خروج ناکام امریکا از افغانستان، مهار جنگ در اوکراین و نهایتا شکست استراتیژیک امریکا در خاورمیانه در پی حمایت از رژیم صهیونیستی در جنگ با حماس؛ بایدن خواست به اداره بعد از خودش در امریکا نشان دهد که توانایی توقف جنگ میان رژیم صهیونیستی و حماس را دارد. در حالیکه امتیاز این توافق آتش بس میان رژیم صهیونیستی و حماس به دونالد ترامپ داده می شود.

دوم تیم پیروز انتخابات امریکا به رهبری ترامپ متوجه شد که رژیم صهیونیستی با گذشت بیش از یک سال ضمن حمایت‎های بی دریغ حکومت‎های غربی به رهبری امریکا نتوانسته به هیچ یک از اهداف خویش دست یابد، به همین منظور احساس شد که دوام این جنگ نه تنها اینکه شکست و بدنامی به رژیم صهیونیستی و امریکا را به ارمغان خواهد آورد بلکه ممکن است در روابط اداره جدید امریکا نسبت به کشور‎های عربی و اسلامی تأثیر منفی بگذارد.[3] بنابراین بر نتنیاهو فشار وارد شد تا به توافق آتش‎بس تن بدهد. طوریکه وزیر خارجه قطر در کنفرانس خبری گفت: این آتش‎بس نتیجه موقف امریکا در خلال روز‎های گذشته و کمک و توجه آن در پیوند به این قضیه است.[4]

تلاش‎های منطقه‎ای: تلاش کشور‎های منطقه‎ای چون قطر و مصر قابل ستایش است. به خصوص قطر در برقراری آتش‎بس در غزه نقش مهمی داشته است. این کشور ضمن ارسال کمک‎های انسانی به مردم غزه در کنار امریکا و مصر از آغاز جنگ تا اکنون میانجیگری‎های مختلفی جهت دستیابی به آتش‎بس در غزه داشته و حتی در بعضی موارد به حمایت از مقاومت اسلامی حماس متهم شده است.[5] طوریکه وزیر امور خارجه قطر، محمد بن عبدالرحمن آل ثانی، از کامیابی تلاش‎های مشترک کشورش با مصر و امریکا برای برقراری آتش‎بس میان حرکت مقاومت اسلامی حماس و رژیم صهیونی بیان داشته است. [6]

نارضایتی عمومی و فشار بین المللی: بی تردید نارضایتی عمومی و فشار‎های بین المللی یکی از عوامل کلیدی در توافق آتش‎بس در غزه بوده است. در این مورد می‎‎شود به اعتراضات میلیونی مردمی در سراسر جهان همچنین اعتراضات فردی و گروهی هنگام سخنرانی مقامات صهیونیستی به ویژه رئیس جمهور سابق امریکا جوبایدن و وزیر خارجه دولت او به اتهام دست داشتن در نسل‎کشی در غزه و همچنین عکس العمل در مقابل عساکر رژیم صهیونیستیی در بیرون از اسرائیل به جرم شریک بودن آن‎ها در جنایت‎های رژیم صهیونیستی نمونه‎ای بارز این مدعاست. قابل ذکر است که این نارضایتی‎ها در مواردی به حمله نظامی انجامید که می‎‎شود به حملات حزب الله لبنان، حوثی‎های یمن و حشد الشعبی از عراق علیه رژیم صهیونیستی اشاره کرد و همچنان ارائه پرونده شکایت افریقای جنوبی علیه رژیم صهیونیستی در دادگاه بین المللی عدالت برای جلوگیری از نسل‎کشی در غزه نخستین اقدام از این دست اقدامات علیه رژیم صهیونیستی به شمار می‎رود. پس از آن دیوان بین المللی جنائی حکم جلب نتنیاهو و گالانت وزیر دفاع پیشین رژیم صهیونیستی را صادر کرد، این همه و همه می‎‎توانند عامل مشوق برای رسیدن به توافق آتش‎بس میان حرکت مقاومت اسلامی حماس و رژیم صهیونیستی باشد.

محتوای آتش بس در غزه

توافق آتش‎بس میان رژیم صهیونیستی و حماس در سه مرحله که به مهمترین بند‎های آن به خصوص در مرحله اول که اکنون آغاز شده و قابل اجرا است و 42 روز را در بر خواهد گرفت خواهیم پرداخت:

خروج عساکر رژیم صهیونیستیی: در این بخش ضمن توقف عملیات نظامی از جانب طرفین، عساکر رژیم صهیونیستیی از مناطق پر جمعیت در امتداد مرز و در تمام مناطق نوار غزه به سمت شرق عقب نشینی خواهند کرد. در حالیکه محاصره اقتصادی غزه پیش از طوفان‎الاقصی‎ و اشغال آن از سوی رژیم صهیونیستی خوابی بود که از سال‎ها به این سو رژیم در سر داشت. اما با این توافق این توطئه رژیم خنثی خواهد شد.

تبادل اسرا: حرکت مقاومت اسلامی حماس 33 اسیر رژیم صهیونیستیی را که متشکل از زنان(نظامی و غیر نظامی)، کودکان زیر 19 سال و بزرگسالان بالای 50 سال غیر نظامیان بیمار و زخمی را آزاد می‎‎کند و در عوض رژیم صهیونیستی در برابر هر نفر از زنان، کودکان و کهن سالان صهیونیستی 30 تن از زنان، کودکان و کهن سالان فلسطینی را آزاد خواهد کرد. همچنین در این مرحله در ازای هر نظامی زن آزاد شده صهیونیستی رژیم صهیونیستی 50 زندانی فلسطینی را که 30 تن آن در حال گذراندن حبس ابد و 20 تن دیگر در حال گذراندن مجازات‎های تا 15 سال زندان محکوم هستند، آزاد خواهد کرد. در مرحله اول به طور کل رژیم صهیونیستی حدود دو هزار زندانی فلسطینی را آزاد خواهد کرد و در مرحله دوم پیرامون اسرای باقیمانده صهیونیستی و فلسطینی مذاکره خواهد شد. در حالیکه نتنیاهو از یک سو همواره تاکید داشت که اسرای صهیونیستی را بدون هیچ بدیلی به زور آزاد خواهد کرد، اما دیده می‎‎شود رژیم صهیونیستی در این پلان هم ناکام بوده است. از سوی دیگر هدف اسیر ساختن سربازان صهیونیستی از سوی حماس آزادی اسرای فلسطینی بود که حماس به آن دست یافته است.

گذرگاه نتساریم: این گذرگاه به طول 6 کیلو متر از مرز سرزمین‎‎های اشغالی با شهر غزه تا دریای مدیترانه امتداد دارد که از وسط غزه می گذرد. این گذرگاه در طول جنگ رژیم صهیونیستی به فلسطین ایجاد شده است. نظر به توافق آتش‎بس در روز 22 از اجرای این توافق نیرو‎های رژیم صهیونیستی از این محور به منطقه‎ای نزدیک به مرز عقب نشینی خواهند کرد.

گذرگاه رفح: گذرگاه رفح که در جنوب نوار غزه در مرز فلسطین و مصر قرار دارد و حیثیت دروازه حیاتی مردم غزه به سمت دنیایی خارج محسوب می‎‎شود و همواره در معرض توطئه صهیونیست‎ها برای سیطره بر آن قرار داشته است. طبق این توافقنامه، هفت روز پس از آغاز اجرایی شدن توافقنامه باز می‎شود و کمک‎های انسانی از طریق این گذرگاه به فلسطین وارد خواهد شد.

عودت بیجا شدگان داخلی: در این توافقنامه آمده است که سر از روز هفتم برای بیجا شدگان داخلی اجازه داده خواهد شد که بدون هیچ نوع تفتیش به محل شان برگردند. در حالیکه با وحشی‎گری رژیم صهیونیستی در طول جنگ در غزه گمان نمی‎رفت که کسی در این شهر دود و خون دوباره مسکن گزین شود.

پروتوکول کمک‎های انسانی: طبق توافقنامه از طریق گذرگاه رفح روزانه 600 لاری کمک انسانی به فلسطین که 50 لاری آن مواد سوخت و 300 لاری آن به سمت شمال نوار غزه وارد شود. در مرحله سوم تمام اجساد و بقایای مردگان که توسط طرفین دریافت می‎‎شود تبادله خواهد شد و اجرای طرح بازسازی نواز غزه طی یک دوره 3 تا 5 ساله شامل خانه‎ها ساختمان‎های غیر نظامی و زیر ساخت‎ها علاوه بر غرامت برای همه آسیب دیدگان، تحت نظارت تعدادی از کشور‎ها و سازمان‎های حامی این توافقنامه آغاز می‎‎شود.

با توجه به موارد فوق مواد توافقنامه هذا چیزی است که هشت ماه پیش در ماه می سال 2024 میلادی از سوی حرکت مقاومت اسلامی حماس مورد تأیید و از سوی رژیم صهیونیستی رد گردیده بود.

مفاد و پیامدها

با بررسی محتوای توافق آتش‎بس و با توجه به وحشی‎گری‎های رژیم صهیونیستی در غزه چنین به دست می‎‎آید که رژیم سفاک نه تنها به هیچ یک از اهداف خویش، جز ویران کردن غزه و شهادت اطفال، زنان و کهن سالان در آن، دست نیافته است بلکه علاوه از ناکامی پیامد‎های دیگری نیز متوجه آن گردیده است:

مفاد‎ها

• با توجه به مواد توافقنامه، رژیم صهیونیستی که پیش از این در هر جنگی خود را برنده دیده شکست ناپذیر می‎‎دانست، این بار در مقابل مقاومت فلسطینی به خصوص حماس، منجر به شکست استراتیژیکی شده حیثیت اطلاعاتی و دفاعی خود را در منطقه و جهان از دست داده است.
• حادثه طوفان‎الاقصی‎ در هفت اکتوبر 2023 نه تنها اینکه رژیم صهیونیستی را مجبور به جنگ مخرب علیه ساکنان غزه کرد بلکه مجبور کرد که برای اولین بار چهره اصلی و مجرم خود را که ارتکاب جرایم نسل‎کشی بود ثبت تاریخ نماید. در حالیکه پیش از این در مقابل جهان به خصوص اربابان غربی اش همواره مظلوم نمایی نموده اشک تمساح می‎‎ریخت.
• وحشی‎گری‎های رژیم صهیونیستی علیه مردم غزه با در نظر داشت مواد توافقی آتش‎بس میان رژیم و حماس، باعث کاهش مشروعیت اخلاقی و قانونی رژیم صهیونیستی شده مسئله فلسطین را به دستور کار سیاسی جامعه جهانی باز گرداند.
• جنگ 7 اکتوبر تا رسیدن به توافق آتش‎بس عمق نفاق غرب و معیار‎های دوگانه آن در تعامل با غزه در مقایسه با اوکراین را افشا نموده مشروعیت اخلاقی و انسانی نظام‎های غربی را که همواره از حقوق بشر و آزادی آن لب به سخن باز می‎‎کردند، از بین برد.
• تجاوز رژیم صهیونیستی به غزه و رویکرد ایران نسبت به آن که ستودنیست با توجه به تحولات موقوعه در جریان جنگ در خاورمیانه، منجر به تضعیف محور ایران در منطقه شد که در آغاز جنگ غیر قابل تصور بود.
• پس از اواخر دهه هفتاد قرن بیست به ویژه بهار عربی در سال 2011 میلادی بسیاری از کشور‎های عربی پالیسی عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی را که هدف آن به رسمیت شناختن کشوری بنام رژیم صهیونیستی در منطقه، بدون در نظر داشت حل مسئله فلسطین بود،[7] در پیش گرفته بودند. لله الحمد با عملیات طوفان‎الاقصی‎ و نصرت مقاومت‎گران فلسطینی این روند عادی سازی متوقف خواهد گردید.
• مسئله فلسطین که از سال‎ها به این سو از طرف کشور‎ها به خصوص کشور‎های عربی و اسلامی و سازمان‎های بین المللی به فراموشی سپرده شده بود، طوفان‎الاقصی‎ از نو من حیث دستور کار سیاسی کشور‎ها و نهاد‎های بین المللی و احیای آن در اذهان نسل‎های بعدی در سراسر جهان باز گردانید.
• نهایتا از آغاز عملیات طوفان‎الاقصی‎ تا پیروزی مقاومت فلسطینی در توافق آتش‎بس ارزش‎های شجاعت، شهادت و فداکاری را در میان مردم فلسطین و ملت‎های عربی و اسلامی که از سال‎ها به این سو در تاثر از سریال‎ها و تکنالوژی غربی در غفلت بودند، از نو زنده کرد.

پیامد‎ها

• طوفان‎الاقصی‎ ضمن اینکه مفاد‎های مخصوص خودش را داشته اما باتوجه به توافق آتش بس ضمن خسارات هنگفت جانی و مالی فلسطینیان، نتوانسته به قضیه فلسطین راه حل دائمی پیدا کند. بنابراین ممکن است که دیر یا زود نظر به روحیه و پالیسی اشغال گرایانه رژیم صهیونیستی، میان رژیم و مقاومت‎گران فلسطینی جنگ صورت گیرد.
• هرچند این توافق بر اساس قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد صادر شده و بر آتش بس دائمی تأکید دارد. اما نگرانی‎‎های از سرگیری جنگ حد اقل پس از پایان مرحله اول وجود دارد. زیرا مرحله دوم نیز به مذاکرات و توافقات جداگانه نیاز دارد.
• ناکامی نتنیاهو در وعده‎های جنگی اش نتنیاهو را نسبت به توافق آتش بس در یک دو راهی قرار داشت: یکی فشار‎های امریکای که به توافق آتش‎بس در غزه انجامید. در حالیکه گمان نمی‎رود که نتنیاهو نظر به اتهامات وارده علیه او به فساد‎مالی در اسرائیل و ناکامی‎اش در اهداف جنگی با مقاومت فلسطینی، از جانب امریکای گزینه‎ای مناسب بر آینده اسرائیل باشد.

دوم عدم رضایت جناح راست گرا در پیوند به توافق آتش‎بس که به معنای پایان کار نتنیاهو در اسرائیل پنداشته می‎شود. نظر به این مورد جهت جلب رضایت راست گرایان افراطی، بعید نیست که نتنیاهو بهانه تراشی نموده دوباره به جنگ برگردد. طوریکه در غزه آتش بس صورت گرفته اما رژیم صهیونیستی دیروز شنبه در کرانه باختری جنگ را آغاز کرده بود که در نتیجه یک حمله از سوی عساکر رژیم دو جوان فلسطینی شهید و چند تن دیگر زخم برداشتند. [8]

نتیجه گیری

با توجه به مطالب فوق دیده می‎‎شود رژیم صهیونیستی علی رغم وحشی‎گری‎های خویش ضمن خسارات هنگفت نظامی و شکست استراتیژیکی، نتوانسته در طول جنگ به هیچ یک از اهداف خویش دست یابد. اما دیده می‎‎شود نظر به عوامل متعدد چون فشار‎های امریکایی، تلاش‎های منطقه‎ای ‎‎چون میانجیگری کشورهای چون قطر و مصر و همچنین استواری مردم فلسطین و مقاومت پیگیرانه و شجاعانه مقاومت فلسطینی که از سرباز تا قائد در خط مقدم علیه رژیم صهیونیستی با امکانات امریکایی اش می‎‎جنگیدند؛ تن به این توافق داد که به معنای واقعی او را به هیچ یک از خواست‎هایش جز آزادی اسرای صهیونیستی از قید حماس که در مقابل آن اسرای فلسطینی که حتی در مواردی در برابر یک اسیر صهیونیستی 50 تن از اسرای فلسطینی آزاد می‎‎شوند، نمی‎‎‎‎‎رساند.

بی تردید توافق آتش‎بس مفاد و پیامد‎های خود را دارد که شامل خروج عساکر رژیم صهیونیستیی از مناطق پر جمعیت نواز غزه، تبادله اسرا با شرایط مشخص، بازگشت بیجا شدگان به مناطق خود، بازگشایی موقت گذرگاه‎های حیاتی مانند رفح و محور صلاح الدین و ارسال کمک‎های انسانی به غزه و همچنین برنامه بازسازی نواز غزه است که در مرحله سوم آتش‎بس قابل بحث خواهد بود. همچنین در کنار نگرانی‎های دیگر ناحل ماندن قضیه فلسطینی پس از عملیات طوفان الاقصی و تأثیر ناگوار جنگ بر وضعیت انسانی در غزه موردی است که جامعه جهانی و سازمان‎های بین المللی نباید از آن غافل بمانند.  به هر حال توافق آتش‎بس میان رژیم صهیونیستی و حرکت مقاومت اسلامی حماس یک گام مهم در بهبود وضعیت انسانی در خاور‎‎میانه به خصوص در غزه و پایان دادن به یک جنگ طولانی مدت که عامل آن وحشی‎گری‎های اشغال‎گرایانه رژیم صهیونیستی و قربانی آن غیرنظامیان مظلوم فلسطینی بود، می‎باشد.

منابع

[1] . CNN Arabic: إحصاء بالضحايا وحجم الأضرار التي خلفتها 15 شهرًا من الحرب في غزة، 20 ینایر 2025، لینک:

https://arabic.cnn.com/middle-east/article/2025/01/20/gaza-15-month-after-war-situation-infographic

[2] . ایسنا: مقامات غربی: توانایی حماس در سازماندهی مجدد بسیاری را شگفت زده کرد، 11 جدی 1403 ش، لینک:

https://www.isna.ir/news/1403101107666/

مقامات-غربی-توانایی-حماس-در-سازماندهی-مجدد-بسیاری-را-شگفت-زده

[3] . مرکز مطالعات استراتیژیک و منطقوی؛ کنفرانس: آتش‎بس حماس و اسرائیل و اثرات آن بر خاورمیانه، دکتور مصباح الله عبدالباقی، محقق و رئیس پوهنتون سلام، 3 دلو 1403ش.

[4]. الجزیرة: لماذا توقفت الحرب علی غزة الآن، 2025/1/19، لینک:

https://www.aljazeera.net/blogs/2025/1/19/

لماذا-توقفت-الحرب-على-غزة-الآن

[5] . الجزیرة: “الفرنیسیة” قطر سلکت طریقا محفوفا بالمخاطر نحو هدنة غزة، 17/1/2025، لینک:

https://www.aljazeera.net/news/2025/1/17/

طريق-قطر-المحفوف-بالمخاطر-نحو-هدنة-غزة

[6] . وزارة الخارجیة دولة قطر: رئيس مجلس الوزراء وزير الخارجية يعلن التوصل إلى اتفاق لوقف إطلاق النار في غزة، 15 ینایر 2025، لینک:

https://mofa.gov.qجميع-أخبار-الوزارة/التفاصيل/1446/07/15/رئيس-مجلس-الوزراءوزير-الخارجية-يعلن-التوصل-إلى-اتفاق-لوقف-إطلاق-النار-في-غزة

[7] . مطالعات سیاسی بین النهرین: بررسی روند عادی سازی روابط اعراب و اسرائیل (2011-2020)، دوره دوم، شماره اول، بهار 1402، لینک:

https://mps.razi.ac.ir/article_2636_c229dd703c28086130905011977efba2.pdf

[8] . خبرگزاری جمهوری اسلامیک اذعان رژیم صهیونیستی به زخمی شدن 3 نظامی در کرانه باختری، 6 دلو 1403ش، لینک:

https://www.irna.ir/news/85730336/

اذعان-رژیم-صهیونیستی-به-زخمی-شدن-۳-نظامی-در-کرانه-باختری